انواع اختلال خواب ؛ علائم و روش درمان

بیماری اختلال خواب چیست؟ تا به حال برای شما پیش آمده است که برای چندین بار از خواب پریده باشید یا اصلا خواب‌تان نبرد یا اینکه وسط روز هوشیاری خود را از دست بدهید و دل‌تان بخواهد بخوابید؟ چرا اختلال خواب داریم؟ شاید مهم ترین دلیل آن استرس و افسردگی باشد. انواع اختلال خواب، علائم و راهکار های درمان آن چیست؟ با مجله دلتا همراه باشید.

بیماری اختلال خواب چیست؟ (Sleep disorder)

همانطور که می‎دانیم، خواب یکی از نیاز های اصلی و ضروری انسان است، کمبود خواب می‌تواند عوارض زیادی برای بدن داشته باشد؛ آلزایمر، استرس، عدم تمرکز، کاهش یا افزایش غیر عادی وزن و … همه اینها می‌تواند نشانه های کوچک اما مهم برای اختلال خواب باشند.

به طور کلی، هر فردی باید ۷ الی ۸ ساعت مفید در طول شبانه‌روز به مغز خود استراحت بدهد و بخوابد؛ وقتی ساعت و میزان خواب شبانه شما به هم می‌ریزد، پای اختلال خواب و عوارض آن به زندگی شما باز خواهد شد. البته اختلال خواب می‌تواند به صورت های مختلف مثل کم خوابی یا پر خوابی در فرد ظاهر شود که در بیشتر مواقع نشانه یک اختلال روانی ( افسردگی ) یا استرس است.

پیشنهاد مطالعه: برای اطلاعات بیشتر درباره بیماری استرس به مقاله ” درمان استرس و اضطراب به روش ساده” مراجعه کنید.

علت اختلال در خواب 

چرا ما دچار کم خوابی یا پر خوابی و مشکلات شبیه آن می‌شویم؟ علت اختلال خواب چیست؟ همانطور که گفتیم، از دلایل مهم این عارضه، افسردگی و استرس است. همین استرس و اضطراب ساده اگر کنترل و درمان نشود، می‌تواند عامل مهمی برای کابوس های شبانه، حرف زدن و راه رفتن در خواب، شب ادراری کودکان ناشی از ترس و … باشد.

اختلال خواب بیماری است که هم در بزرگسالان و هم در کودکان اتفاق می‌افتد و علائم و عوارض آن گروه های سنی مختلف را درگیر می‌کند. از دلایل مهم و اصلی اختلال در خواب می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• آلرژی و مشکلات تنفسی

انواع مختلف از آلرژی‌ ها، سرماخوردگی و عفونت‌ های دستگاه تنفسی فوقانی می‌توانند نفس کشیدن را در هنگام شب دشوار کنند؛ بنابراین، ناتوانی در تنفس به هر شکلی که باشد ( از طریق بینی ) هم می‌تواند باعث مشکلات خواب و از دست رفتن کیفیت آن شود.

• نوکتوریا ( تکرر ادرار شبانه )

یکی از علت های اختلال خواب در کودکان همین است. نوکتوریا یا تکرر ادرار شبانه ممکن است باعث اختلال در کیفیت خواب  به خصوص در کودکان شود. این عارضه می‌تواند به دلایل مختلفی مثل مصرف بیش از حد مایعات، عدم تعادل هورمونی، ترس و استرس و حتی فوبیا از تاریکی و … اتفاق بیفتد. شما در هنگام شب چند بار از خواب بیدار می‌شوید؟ اگر تکرر ادرار شما با خونریزی یا درد همراه است، حتما بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

• درد مزمن و التهاب مفاصل

اگر نقطه ای از بدن شما در هنگام شب درد داشته باشد ( مثلا آرتروز مفاصل یا دندان درد ) قطعا شما نمی‌توانید راحت بخوابید. این یک نشانه جدی است؛ از شایع ترین درد های مزمن شبانه، آرتروز، سندروم خستگی مزمن، فیبرومیالژیا (سندروم درد اسکلتی – عضلانی مزمن)، التهاب روده، سر درد و کمر درد است که می‌تواند باعث اختلال و بی نظمی در خواب شبانه شود.

علائم اختلال در خواب 

علائم اختلال خواب می‌توانند بسته به شدت و نوع آن متفاوت باشند. بسیاری از این علائم می‌توانند با بیماری های دیگر مثل افسردگی حاد در ارتباط باشند؛ برخی از علائم شایع اختلال خواب:

• حرف زدن یا راه رفتن در خواب
• احساس خستگی مزمن
• نیاز شدید به چرت زدن در طول روز
• تحریک‌پذیری ناشی از استرس و اضطراب
• نداشتن تمرکز کافی
• پرخاشگری ناشی از افسردگی شدید
• کاهش یا افزایش وزن

انواع اختلالات خواب 

اختلال خواب هم مثل هر بیماری دیگری انواع مختلف دارد؛ مثلا ممکن است شما کم خواب یا پر خواب شوید یا با کابوس های شبانه دست و پنجه نرم کنید؛ انواع اختلال خواب شبانه و شایع:

• اینسومنیا ( بی خوابی ) یا اختلال هایپرسومنیا ( پر خوابی )

به طور کلی، بی خوابی های شبانه و اختلالات خواب به هر دلیلی که ایجاد شوند، می‌توانند در سه حالت کلی خود را نشان دهند: بی خوابی مزمن که بیشتر از یک ماه طول می‌کشد، بی خوابی متناوب که به صورت دوره ای اتفاق می‌افتد و بی خوابی گذرا که فقط چند روز فرد را درگیر می‎کند و خیلی زود برطرف می‌شود؛ این بیماری در میان آمریکایی ها بسیار شایع است.

اختلال بی‌‌خوابی می‌تواند به ‌دلیل پرواز زدگی (jet leg)، استرس و اضطراب و به هم ریختن هورمون‌ ها به خصوص در خانم ها یا مشکلات گوارشی ایجاد شود که البته قابل کنترل و درمان است. توجه داشته باشید که ممکن است این اختلال خود را با پر خوابی هم نشان بدهد که در این موارد معمولا علت شایع آن افسردگی است.

• آپنه خواب

آپنه‌ خواب بروز وقفه ‌های تنفسی در طول خواب است. این یک وضعیت پزشکی جدی و هشدار دهنده است که باعث می‌شود، بدن اکسیژن کمتری دریافت کند؛ همین مسئله باعث شب بیداری شما می‌شود. ممکن است آپنه خواب با مشکلات غده تیروئید و خروپف های شبانه هم مرتبط باشد.

• پاراسومنیاها ( خواب پریشی )

پاراسومنیاها، گروهی از اختلالات خواب است که باعث حرکات و رفتار های غیر عادی در هنگام خواب می‌شوند؛ حرف زدن و راه رفتن در خواب، ناله کردن، کابوس های شبانه و از خواب پریدن ناگهانی، دندان قروچه یا فشردن فک ‌ها روی هم و … از علائم شایع اختلال پاراسومنیاها است.

• سندروم پای بی ‌قرار

سندروم پای بی‌قرار (RLS) یعنی نیاز شدید به تکان دادن پا ها؛ این نیاز گاهی ‌اوقات با حس مورمور شدن و سوزش همراه است. تمام این علائم می‌توانند در طول روز هم اتفاق بیفتند که البته تکان دادن ناگهانی پا ها در خواب بسیار شایع است. شاید شما هم پرت شدن ناگهانی و لرزش پا در خواب را حس کرده باشید.  RLS اغلب با مشکلات سلامتی خاص از جمله بیماری پارکینسون مرتبط است اما علت دقیق آن مشخص نیست.

• نارکولپسی ( فلج خواب )

نارکولپسی حملات خواب است که در طول روز هم می‌تواند اتفاق بیفتد. ممکن است شما در طول روز و به طور ناگهانی احساس خستگی و خواب آلودگی کنید و بدون اطلاع به‌ خواب روید.

 این وضعیت با نام فلج خواب هم شناخته می‌شود؛ یعنی این اختلال ممکن است در طول روز و به طور ناگهانی اتفاق بیفتد؛ مغز شما در وضعیتی قرار بگیرد که هنگام صبح و بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب نتوانید اعضای بدن‎تان را حرکت دهید. هرچند نارکولپسی ممکن است به‌خودی‌ خود رخ دهد اما معمولا به اختلالات عصبی خاصی مانند  ام اس هم مرتبط است.

تشخیص اختلال در خواب 

برای تشخیص این بیماری راهکار های مختلف پزشکی وجود دارد:

• پلی‌سومنوگرافی (تست خواب)؛ بازیابی سطوح اکسیژن، حرکات بدن و امواج
• الکتروانسفالوگرام: بررسی فعالیت الکتریکی مغز
• آزمایش خون

درمان‌ اختلال خواب در کودکان و  بزرگسالان 

برای درمان اختلال خواب چه کنیم؟ اگر شما هم از دسته افرادی هستید که به دلیل بی خوابی های شبانه به جغد شب لقب گرفته‌اید یا با خوابیدن های مکرر و  زیاد به یک فرد افسرده و تنبل شبیه شده‌اید؛ زمان تغییر رسیده است؛ طب سنتی و درمان های دارویی اختلال خواب شما را کنترل و درمان خواهند کرد. درباره درمان اختلال خواب چه می‌دانید؟ با ما همراه باشید.

• درمان دارویی و پزشکی اختلال خواب

اگر مشکل شما حاد باشد، پزشک برای شما دارو های خاص مثل قرص های خواب آور، مکمل‌ های ملاتونین، داروی آلرژی یا سرماخوردگی، دستگاه تنفس یا جراحی ( برای آپنه‌ خواب ) یا محافظ دندانی ( معمولا برای دندان قروچه کودکان ) تجویز می‌کند.

• درمان خانگی اختلال خواب

شاید از اولین اقدامات درمانی خانگی کاهش مصرف مایعات در هنگام شب و استفاده از رژیم غذایی مناسب باشد.

رژیم غذایی و خوراکی های ضد اختلال خواب 

• سالاد کاهو با ماهی

یک سالاد کاهوی خواب آور و خوشمزه استرس شبانه شما را برطرف می‎کند و به شما آرامش می‎دهد. بهتر است برای وعده شام از سبزیجات فیبر دار و تازه به همراه ماهی استفاده کنید.

• ویتامین b6

تریپتوفان نوعی اسید آمینه پیش ساز هورمون سروتونین است که در بدن به ملاتونین( هورمون خواب ) تبدیل می‌شود. بهتر است قبل از خواب میان وعده های مقوی که سرشار از ویتامین B6 است، میل کنید؛ برای مثال می‌توانید تخمه آفتابگردان، موز یا جوانه گندم بخورید. این خوراکی ها به کیفیت خواب شبانه شما کمک می‌کنند.

• نوشیدنی های خواب آور

شاید یکی از بهترین دمنوش های گیاهی خواب آور گل گاو زبان باشد که علاوه بر بهبود کیفیت خواب باعث می‎شود تا استرس شما از بین برود و آرامش بیشتری داشته باشید البته مصرف دوغ طبیعی در وعده شام هم می‎تواند مثل یک دیازپام قوی عمل کند و شما را به تجربه یک خواب راحت و بی دردسر مهمان کند.

• خوراکی های حاوی منیزیم

منیزیم یک ماده طبیعی است که اثر آرام بخشی دارد. کمبود منیزیم باعث بروز مشکلاتی مثل اختلالات خواب، یبوست، لرزش یا گرفتگی عضلات، استرس و اضطراب، تحریک پذیری و درد می‌شود. خوراکی های سرشار از منیزیم عبارتند از: حبوبات و مغز ها، سبزیجات برگ سبز، سبوس گندم، بادام و بادام زمینی و غلات کامل که بهتر است در وعده های غذایی شما گنجانده شوند.

در کنار تمام این موارد، یوگا و ورزش کردن منظم، تنظیم ساعت خواب، کاهش مصرف کافئین، الکل و … هم می‌توانند به درمان اختلال خواب کمک کنند.