حضانت فرزند و نکات قانونی آن

منتشر شده در ۹ خرداد ۱۳۹۹

زمان مطالعه: 3 دقیقه

حضانت فرزند قبل از طلاق زن و شوهر بر عهده هر دو آنها خواهد بود، مگر اینکه زن یا شوهر فوت کرده و یا از قبول مسئولیت شانه خالی کنند.

حق حضانت فرزند به معنای نگهداری و تربیت طفل به صورت مادی و معنوی است که شامل هر اقدامی که لازمه ادامه حیات و پرورش روح و جسم او باشد می‎شود. حضانت حقی است که قانون به منظور نگهداری و تربیت کودکان، به پدر و مادر اعطا کرده است. در حضانت علاوه بر تامین سلامت جسمی کودک، مراقبت روحی و اخلاقی و تربیتی او نیز باید در نظر گرفته شود، زیرا شخصیت افراد در دوران کودکی شکل می‎گیرد. در مجله دلتا قوانین راجع به حضانت و سرپرستی کودک و شرایط و موانعی که موجب سلب حضانت از والدین می‎شود بررسی شده است.

سن حضانت کودک

حضانت فرزند قبل از طلاق زن و شوهر بر عهده هر دو آنها خواهد بود، مگر اینکه زن یا شوهر فوت و یا از قبول مسئولیت شانه خالی کنند. طبق قانون، برای دختران ۹ سالگی و برای پسران ۱۵ سالگی به عنوان سن حضانت در نظر گرفته شده است. در این مدت هیچ کدام از والدین که حضانت فرزند به آن واگذار شده است، نمی‌توانند مسئولیت‌های خود را در قبال فرزند ترک کنند. مگر در شرایط خاصی که صلاحیت یکی از آنها و یا هر دو برای حضانت فرزند به طور قانونی تائید نشود. مادر در نگهداری کودک (دختر یا پسر) تا سن هفت سالگی نسبت به پدر اولویت دارد و علت هم این است که در این سن کودک بیشتر به مادر وابسته است. اما پس از ۷ سالگی، حضانت قانونا با پدر است تا به نگهداری و تربیت کودک بپردازد.

در خصوص مدت حضانت قانون مدنی در ماده ۱۱۶۹ مقرر کرده است:

«برای حضانت و نگهداری طفلی که والدین (پدر و مادر) او جدا از یکدیگر زندگی می‎کنند، مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است. مطابق تبصره ماده ۱۱۶۹، بعد از هفت سالگی در صورت حدوث اختلاف (اختلاف نظر در مورد سرپرستی کودک)، حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه است.»

حق حضانت فرزند در زمان طلاق و فوت والدین

حضانت کودک حق قانونی پدر و مادر است و تا زمانی که صلاحیت قانونی و شرعی دارند، هیچ کسی نمی‎تواند حضانت را از آنها سلب کند و یا ادعایی در این خصوص داشته باشد مگر در زمان بروز طلاق یا فوت والدین و امثال آن.

۱. طلاق و جدایی زن و شوهر

اگر زن و شوهر طلاق گرفته باشند و یا طلاقی صورت نگرفته باشد اما به دلیل اختلافات، جدا از یکدیگر زندگی می‎کنند، حق حضانت آن ها از بین نمی‎رود و مادر تا ۷ سالگی کودک، طبق قانون مسئولیت و حق حضانت را بر عهده دارد و اگر کودک نزد پدر یا خانواده پدری باشد زن می‎تواند از طریق دادگاه کودک را در اختیار بگیرد.

۲. فوت والدین

در صورت فوت یکی از والدین، حضانت بر عهده دیگری است. ولی در صورت فوت هر دو آنها، حضانت با جد پدری است و در صورت نبودن جد پدری، اگر قبلا کسی توسط پدر یا جد پدری به عنوان وصی بعد از فوت تعیین شده باشد، مسئولیت حضانت بر عهده وصی است. البته وصی می‎تواند برای حضانت درخواست اجرت کند که از دارایی‌های کودک به او پرداخت می‎شود. در شرایطی که وصی وجود ندارد و یا اینکه پدر و مادر در دسترس نباشند، قیم یا امینی از سوی دادگاه یا اداره سرپرستی پیشنهاد و در صورت دارا بودن صلاحیت تعیین و منصوب می‎شود.

موانع سلب حق حضانت

اگر مادر در مدتی که حضانت طفل با اوست مبتلا به جنون شود یا با فرد دیگری بعد از طلاق ازدواج کند. شایان ذکر است که ازدواج مجدد مادر موجب سلب حضانت از وی نیست و در صورتی که سلامت روحی یا جسمی کودک مورد تردید باشد از وی سلب حضانت می‎شود. به طور مثال شوهر مادر کودک را آزار بدهد. از این رو حضانت از مادر سلب می‎شود و در این حالت حضانت کودک هر چند قبل از ۷ سالگی باشد با پدر خواهد بود. باید در نظر داشت که جنون پدر نیز موجب سقوط حضانت وی خواهد شد.