
با توافقات اولیه خانواده های دختر و پسر با یکدیگر، دوران نامزدی شروع میشود. این دوران در ایران، دوره شناخت رفتارها و عادات و آماده شدن برای ورود به زندگی مشترک زوج های جوان و شروع آن برای یک عمر زندگی در کنار هم است. در این دوره، طبق رسوم از طرف خانوادهها، به دختر و پسر هدایایی از قبیل طلا ، جواهر و ماشین و … داده میشود. اگر به هر دلیل بین این زوج اختلافی پیش آید و از ازدواج با هم منصرف شوند ؛ تکلیف هدایای نامزدی چه خواهد شد؟ در این نوشته به پاسخ این موضوع طبق قانون میپردازیم.
دوران نامزدی و عقد متفاوت است
دوران نامزدی دورهای است که مراسم خواستگاری انجام شده، ولی هنوز منجر به عقد نکاح نشده است. باید توجه کرد از لحاظ قانونی این دوران که هنوز زوجیت تشکیل نشده است با دوران عقد، یعنی حد فاصل وقوع عقد نکاح و شروع زندگی مشترک را نباید با هم اشتباه گرفت. قانون نیز فقط در مورد هدایای این دوران تعیین تکلیف کرده است.
استرداد هدایای نامزدی:
واضح است آنچه بین نامزدها رد و بدل میشود، مشروط به ازدواج آنها بوده و اگر چنین قراری وجود نداشته باشد؛ دلیلی برای تعلق هدایای نامزدی نیز وجود نخواهد داشت.
مطابق با ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی: هریک از نامزدها در صورت بههم خوردن وصلت مورد نظر ، هدایایی را که خود یا والدین ( پدر و مادر) او برای این وصلت به طرف دیگر اهدا کرده است می تواند مطالبه کند.اگرعین هدایا موجود نباشد، مستحق گرفتن قیمت هدایایی خواهد بود که به طور معمول نگه داشته میشود، مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد.
با توجه به متن قانون، این هدایا در تمام موارد قابل مطالبه نیست؛ بلکه فقط تحت شرایط زیر اهدا کننده هدیه حق مطالبه خواهد داشت:
- این هدایا به منظور وصلت طرفین و نه به انگیزه دیگری تقدیم شده باشد.
- وصلت بههم خورده باشد و دیگر بنا نباشد که ازدواجی بین نامزدها صورت گیرد.
- به هم خوردن وصلت، به دلیل فوت یکی از طرفین نباشد.
- چنانچه عین هدایا موجود است، قابل مطالبه و استرداد است. اما چنانچه عین هدایا موجود نیست، صرفاً قیمت هدایایی قابل مطالبه است که بهطور معمول نگه داشته میشود. به این معنی که مصرفشدنی نیست. به طور مثال، عطر و دستهگل و … مصرفشدنی هستند، بنابراین قابل مطالبه نیستند.
- قیمت هدایای نگه داشتنی که تلف شدهاند، در صورتی قابل مطالبه است که در اثر تقصیر هدیهگیرنده تلف شده باشد.
شایان ذکر است ، در مورد عکسهای دوران نامزدی، میتوان آنها را درصورت باقی ماندن عکسها مطالبه کرد. در مورد خسارت چنانچه عکسها در عرف ارزش مالی داشته و با تقصیر دریافتکننده تلف شده باشد، قابل مطالبه است.
برای مطالعهی بیشتر به نکات حقوقی ملکی، دانستنی های حقوقی ملکی، مجله دلتا مراجعه کنید.