قولنامهای که مینویسیم در واقع تعهدی برای معامله بین دو طرف محسوب می شود. زمانی که فروشنده و خریدار میخواهند معامله کنند اما هنوز مقدمات آن را فراهم نکردهاند معمولاً تعهدات خودرا به صورت قرارداد مکتوب میکنند. در این قرارداد هر دو طرف متعهد میشوند با شرایط و مهلت تعیین شده معامله را انجام دهند. این قرارداد باید مطابق با آنچه در مادهی ۱۰ قانون مدنی آمده بر خلاف نظم عمومی و قوانین موجود در ایران نباشد.
عنوان بسیاری از دعاوی که بر اثر قولنامه در دادگاه ها مطرح میشوند الزام به تنظیم سند رسمی است. به این ترتیب هنگامی که میخواهید قبل از انجام معامله قولنامه بنویسید با یک مشاور حقوقی ویا یک وکیل مشورت کنید.
دو نوع قولنامه داریم، یک قولنامهای که در آن فقط تعهد به انجام معامله نوشته میشود و دیگر قولنامهای که صراحتاً اصل معامله است، نوع اول قولنامه و نوع دوم را مبایعهنامه میگویند.
آثار قولنامه :
اولین اثری که قولنامه دارد تنظیم سند رسمی است . امتیاز مهمی که سند دارد این است که وجود سند وقوع معامله و مالکیت مال را ثابت میکند. در حالیکه قولنامهای که حاوی تعهد به معامله است چنین اثری ندارد و تا توسط فروشنده در دفتر اسناد رسمی به خریدار منتقل نشود هیچ یک از دوطرف نمیتوانند ادعایی نسبت به معامله داشته باشند.
در شرایط معمول پس از انجام معامله و نوشتن قولنامه، دوطرف معامله در دفتر خانه حاضر شده و پس از انجام تشریفات لازم معامله را ثبت میکنند.این مهمترین اثر حقوقی قولنامه است. حال اگر هر یک از دو طرف معامله به تعهدات خود عمل نکند مهمترین اثر قولنامه که تنظیم سند رسمی و انتقال مالکیت است ارزش خود را نشان میدهد. در این صورت کسی که تعهد مورد نظر به نفع او بوده است میتواند ، با طرح دعوایی تحت عنوان « الزام به انجام تعهد » متخلف را به انجام آن تعهد ملزم کند.
محاکم نیز با توجه به آنچه در قولنامه به عنوان تعهد نوشته شده است و همچنین اوضاع و احوال معامله کنندگان حکم به تنظیم سند رسمی صادر میکند این حکم تا زمانی که به تعهد عمل نشود به قوت خود باقی است، حتی اگر متعهد فوت کند، این تعهد به ورثهی او منتقل میشود و در صورت امتناع ایشان از تنظیم سند رسمی همچنان میتوان الزام ورثه به تنظیم سند را از دادگاه خواست.
برای مطالعه بیشتر به نکات حقوقی ملکی، دانستنی های حقوقی ملکی، مجله دلتا مراجعه کنید.
