ابیانه ؛ شهر معماری خشتی و حلزونی!

ابیانه، یکی از پنج روستای مشهور ایران عزیز ما و در اطراف شهر کاشان واقع شده است.

این روستای چند طبقه، از مصالح سنتی ساخته شده و در و پنجره‎ی خانه‎های آن، مشبک و چوبی است. خانه‎ها به شکل پلکانی روی هم قرار گرفته‎اند و پشت‎بام خانه‎های پایین‎دست، حیاط خانه‎های بالادست است. ابیانه کوچه‎ی بن‎بست ندارد و هر قدر خاک سرخش، باران بخورد، محکم‎تر می‎شود. خانه‎ها با شیبی از شمال به جنوب، به باغ‎ها وصل می‎شوند و کوچه‎های تودرتوی باریک، ترفند معماران زبردست آن، برای کم کردن سرعت وزش باد بوده است.

اسم ابیانه از کجا آمده است؟

مردم ابیانه گویش پهلوی دارند. در این گویش،  به ابیانه ویونا (Viuna) می‌گویند. “وی” یعنی “بید” و “ویانه” یعنی “بیدستان”.  به همین دلیل، نام قدیم ابیانه، بیدستان بوده‌ و سپس به “ویونا” و در آخر به “ابیانه” تغییر یافته است.

لباس مردم با گوناگونی رنگ‌ها و پارچه‎ها، نشان دهنده فرهنگ و اصالت ایران زیبا است. مردها، شلوار سیاه گشاد و دراز می‎پوشند  و زنان با پیراهن بلند، گلدار و رنگارنگ و چارقدهای سفید به زیبایی پوشش خود می‎افزایند.

«تونی ویلر» جهانگرد استرالیایی در کتاب ایران، ابیانه را یکی از جاذبه‌های زیبای ایران معرفی کرده است. کاروان‎سراها و اشترخانه‎ها، خانقاه، آب‎انبار، آسیاب، قلعه و آتشکده از دیگر مکان‎های دیدنی ابیانه هستند. از خانه‎های قدیمی ابیانه می‎توان به خانه غلام نادر شاه و خانه نایب حسین کاشانی اشاره کرد.

قدیمی‌‏ترین اثر تاریخی ابیانه آتشکده‏‌ای است که در سراشیبی قرار گرفته. این آتشکده  نمونه‌‏ای از معابد زرتشتی است که در کوهستان ساخته می‌‏شد. مهم‏‌ترین بنای این روستا مسجد جامع است که در آن یک منبر چوبی وجود دارد که در سال ۴۶۶ ه.ق ساخته شده و به عنوان قدیمی‌ترین اثر تاریخی از آن یاد می‎شود.

سبک معماری اصیل روستای ابیانه، و خانه‎های خشتی و حلزونی شکل آن، گویی تو را به ۱۵۰۰ سال پیش و به دوران ساسانیان برمی‎گرداند. جاده‎ی روستای ابیانه، کوهستانی و پردرخت است و ۲۲ کیلومتر با دوراهی کاشان،نطنز فاصله دارد. عمر خانه‎های سرخ رنگ آن،  به دوره‎های سلجوقیه، صفویه و قاجاریه می‎رسد. این خانه‎های مکعبی، در شیب دامنه‎ی کوه و با پوششی از خاک سرخ، قرار گرفته‎اند، به همین دلیل ابیانه، یکی از روستاهای بلند ایران است.