مالی که هرگز به شما برگردانده نمی‌شود

وقتی چیزی را به دیگری می‌بخشیم، شاید تصور این که پشت این بذل و بخشش چه مباحث حقوقی و قضایی نهفته است، برایمان دشوار باشد. اما نباید فراموش کرد که بخشیدن، مساوی با انعقاد عقد هبه است و این قرارداد شرایط خاصی دارد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع پس گرفتن مال هدیه داده شده می‌پردازیم.

هبه

بر پایه ماده ۷۹۵ قانون مدنی، هبه عقدی است که به موجب آن یک فرد، مالی را به رایگان به شخص دیگری تملیک می‌کند. به عبارت دیگر او مال خود را مجانی به ملکیت دیگری درمی‌آورد.

در چه مواردی هدیه‌دهنده نمی‌تواند مالی را که بخشیده است، از گیرنده آن پس بگیرد؟

• اگر کسی مالش را به پدر، مادر یا فرزند خود ببخشد و آن را تحویل دهد، دیگر پس گرفتن مال هدیه داده شده امکان ندارد. در مورد هبه میان زن و شوهر قانون گذار صحبتی نکرده است. اما برخی از حقوقدانان معتقدند که رجوع از این هبه جایز است. یعنی هدیه‌ای که به زن یا شوهر داده می‌شود را می‌توان پس گرفت.
• هبه معوض: این نوع از هبه نیز یکی دیگر از مواردی است که هدیه‌دهنده در آن حق رجوع ندارد. البته به شرطی که هدیه‌گیرنده به قول خودش عمل کرده و آن عوضی که قرار بوده به فرد بدهد، به دست وی رسانده باشد.

• در اثر قرارداد هبه مال از ملکیت هدیه‌دهنده خارج‌ شده و به ملکیت هدیه‌گیرنده درمی‌آید. به همین خاطر، هدیه‌گیرنده پس از اعلام رضایت به این قرارداد و دریافت موضوع آن، مالک آن شده و می‌تواند مانند هر مالک دیگری هر طور که بخواهد با مالش رفتار کند.
• یکی دیگر از تصرفاتی که هر مالکی از جمله هدیه‌گیرنده می‌تواند در مال خود انجام دهد، ایجاد تغییرات در آن است. مثلاً هدیه‌دهنده یک قواره پارچه به هدیه‌گیرنده می‌بخشد و فرد با آن لباس می‌دوزد.
• درصورتی‌که تغییراتی در مال ایجاد شود، خواه به دست هدیه‌گیرنده یا غیر او یا به وسیله علل و عوامل طبیعی همچون سیل، زلزله که مال آن‌چنان دگرگون شود که نتوان گفت: این مال همان مالی است که فرد به وی بخشیده، حق رجوع هدیه‌دهنده از بین خواهد رفت
• درگذشت هر یک از هدیه‌دهنده و هدیه‌گیرنده نیز حق رجوع هدیه‌دهنده را بین می‌برد.
• توافق هدیه‌دهنده و هدیه‌گیرنده نیز می‌تواند حق رجوع را از هدیه‌دهنده بگیرد. به این‌ ترتیب که این دو باهم توافق می‌‌کنند که هدیه‌دهنده از حق خود صرف نظر کند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب مجازات سرقت طلا از منزل چیست را مطالعه کنید.