زن و شوهر از یک‌دیگر ارث نمی‌برند

مطابق قانون مدنی در صورت فراهم بودن شرایط هر یک از زوجین در صورت فوت دیگری به میزان سهم خود از ترکه ارث می‌برد. در این مطلب از مجله اینترنتی دلتا به موضوع موانع ارث زوجین می‌پردازیم.

شرایط ارث‌بردن زن و شوهر از یکدیگر

•  نکاح بین زوجین دائمی باشد: به‌موجب ماده ۹۴۰ قانون مدنی زوجینی که زوجیت آن‌ها دائمی بوده باشد از یکدیگر ارث می‌برند؛ بنابراین، چنانچه نکاح موقت باشد هیچ یک از زوجین از یکدیگر ارث نمی‌برند. حتی اگر بین خودشان شرط ارث‌بردن از یکدیگر را قرار داده باشند نیز این شرط باطل است و هیچ اثری ندارد.
• فوت در مدت زوجیت واقع شده باشد: به‌موجب ماده ۸۶۴ قانون مدنی فوت باید در زمان زوجیت واقع گردد تا هر یک از زوجین از دیگری ارث ببرد؛ بنابراین، چنانچه یکی از زوجین پس از تحقق طلاق فوت کند، دیگری از او ارث نمی‌برد.

البته قاعده بالا دو استثنا دارد که عبارت‌اند از:

• فوت در مدت عده رجعی: به‌موجب ماده ۹۴۳ قانون مدنی اگر شوهر زن خود را به طلاق رجعی مطلقه نماید. سپس هر یک از آن‌ها قبل از انقضای عده بمیرد دیگری از او ارث می‌برد. زیرا در ایام عده رجعیه هنوز در حکم زن و شوهر هستند و رابطه زناشویی به طور کامل قطع نشده است. اگر شوهر در ایام عده رجوع کند عقد ازدواج به قوت خود باقی است. اما اگر فوت یکی از آن‌ها بعد از انقضای عده باشد یا اینکه طلاق بائن باشد از یکدیگر ارث نمی‌برند.
• طلاق در مدت بیماری متصل به موت: به‌موجب ماده ۹۴۴ قانون مدنی اگر شوهر در حال بیماری زن خود را طلاق دهد و در ظرف یک سال از تاریخ طلاق به سبب همان بیماری فوت کند زوجه از وی ارث می‌برد اگرچه طلاق بائن باشد مشروط بر اینکه زن شوهر نکرده باشد.

موانع ارث زوجین

همان‌طور که در بخش اول اشاره شد در نکاح موقت زوجین از یکدیگر ارث نمی‌برند پس نکاح موقت از موانع ارث زوجین است. علاوه بر این، موارد دیگری نیز وجود دارد که این موارد به شرح ذیل است:

• درصورتی‌که هر یک از زوجین دیگری را به قتل برساند: به‌موجب ماده ۸۸۰ قانون مدنی قتل از موانع ارث زوجین است؛ بنابراین، کسی که مورث خود را عمداً به قتل برساند از ارث او محروم می‌گردد.
• بعد از لعان: به‌موجب ماده ۸۸۲ قانون مدنی بعد از لعان زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند. لعان حالتی است که به‌موجب آن شوهر با رعایت شرایط خاص به زن خود نسبت زنا دهد و بر آن اصرار کند و زن نپذیرد. لعان نیز یکی از موانع ارث زوجین است.
•  کفر: چنانچه هر یک از زوجین مسلمان و دیگری کافر باشد کافر از مسلمان ارث نمی‌برد، ولی مسلمان از کافر ارث می‌برد. بنابراین کفر یکی از موانع ارث زوجین است.
•  نکاح در حالت مرض: به‌موجب ماده ۹۴۵ قانون مدنی اگر مردی در حال بیماری زنی را عقد کند و قبل از برقراری رابطه جنسی به‌موجب همان بیماری فوت کند زن از او ارث نمی‌برد. اما اگر بعد از برقراری رابطه جنسی یا بعد از بهبودی از آن بیماری فوت کند زن از او ارث می‌برد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب چند نکته در مورد رابطه نامشروع که باید بدانید را مطالعه کنید.