آهن ؛ قوت جان

آهن یکی از مهم‌ترین عوامل سلامتی روحی و جسمی انسان است. نقش آهن به‌قدری زیاد است که کمبود آن موجب بیماری می‌شود.

نقش آهن در بدن

به گزارش مجله دلتا؛ حمل اکسیژن از ریه‌ها به تمام سلول‌ها و برگرداندن دی اکسیدکربن از آن‌ها

تأمین نیاز اکسیژن عضلات

شرکت در فعالیت های ایمنی بدن زیرا هنگام کمبود آهن، گلبول‌های سفید تأثیرشان را در حفظ ایمنی بدن از دست می‎دهند.

میزان جذب آهن

عوامل زیادی در جذب آهن اثر می‎گذارند و جذب آن را متغیر می‌کنند. در شرایطی مانند رشد، بارداری، از دست دادن خون و کم‌خونی، جذب آهن افزایش می‎یابد. وجود گوشت در وعدۀ غذایی، جذب آهن آن غذا را افزایش می‎دهد. همچنین ویتامین C و اسید کلریدریک معده از عوامل مؤثر در افزایش جذب آهن هستند.

در شرایطی که نیاز بدن به آهن تأمین شده باشد، جذب آن کاهش می‎یابد. تانن موجود در چای (اگر چای با غذا خورده شود)، خوردن قهوه با غذا (از چای اثر کمتری دارد)، اسید فیتیک موجود در غلات، اسید اگزالیک موجود در بعضی از سبزیجات مانند اسفناج، مصرف آنتی اسید با غذا، مصرف مکمل‌های کلسیم، فسفر، منیزیم و روی نیز موجب کاهش جذب آهن می‎شوند و نقش آهن را در بدن تحت تاثیر قرار دهد.

علل دفع آهن

عرق کردن روزانه، تخریب سلول‌های گوارشی، ادرار، یبوست و خونریزی موجب دفع آهن می‎شود.

منابع تامین آهن

گوشت بدون چربی، مرغ و ماهی به ویژه جگر و صدف سرشار از آهن هستند. همچنین حبوبات، مغزها، غلات کامل، میوه‌های خشک و سبزی های تیره نیز منابع آهن هستند.

آهن موجود در منابع گیاهی کمتر جذب  می‎شوند ولی مقدار آن زیادتر است. حدود دو تا ده درصد آهن منابع گیاهی می‎تواند جذب شود. درحالیکه جذب آهن حیوانی سه تا ده درصد است و کارایی جذب یک رژیم مخلوط، پنج تا ۱۵ درصد است.

علت کمبود آهن

وقتی ذخایر بدن تمام می‎شوند، ابتدا بدن جذب آهن را افزایش می‎دهد. اگر کمبود آهن جبران نشود، از ذخیره استفاده می‎کند و اگر کمبود ادامه یابد، موجب کم‌خونی و  فقر آهن می‎شود.

عوامل مؤثری که انسان را در معرض کم خونی قرار می‎دهد:

۱- فقر غذایی

۲- اختلال در جذب: اگر در دستگاه گوارش اختلالی ایجاد شود، مثل کمبود اسید معده یا آنزیم‌های گوارشی، اسهال‌های مختلف، ورم روده یا معده، کولیت اولروز

۳- خونریزی

۴- وجود انگل: به خصوص انگل‌هایی که از خون تغذیه می‌کنند.

کمبود آهن موجب سستی، خستگی، بی رمق شدن، رنگ پریدگی، تپش قلب و تنگی نفس هنگام کار می‎شود. چون سلول‌ها در حالت خفگی قرار می‎گیرند. سرگیجه، سردرد و تاری دید نیز از عوارض کمبود آهن است. در کم‌خونی فقر آهن، ابتدا پوست رنگ پریده می‎شود و بعد رنگ مخاط می‎پرد. ناخن قاشقی می‎شود. در افراد مسن که مبتلا به کمبود آهن هستند دردهای جلوی سینه به علت نرسیدن اکسیژن به عضله قلب و در نتیجه کاهش کارایی به‌ وجود می‎آید.

کمبود آهن، عوارض گوارشی هم دارد. یعنی غذا خوب هضم و جذب نمی‎شود. خاصیت باکتری کشی کاهش می‎یابد، پرزهای سطح زبان از بین می‎رود، و موجب بی اشتهایی می‎شود. در کمبود آهن بدن در معرض عفونت قرار می‎گیرد. اختلالات گوارشی و کمبود اسید معده علت و معلول کم‌خونی است.

منبع: علم را با لذت بیاموزید