چگونه زن مهریه بخشیده را می‌تواند پس بگیرد؟

عده زیادی از زنان هستند که مهریه‌شان را در زمان زندگی به شوهرانشان به هر دلیلی بخشیده‌اند. این زنان بعد از گذشت مدتی از بخشیدن مهریه با بروز مشکلاتی مانند طلاق پشیمان می‌شوند. این زنان می‌خواهند راهی وجود داشته باشد تا آن‌ها بتوانند به مهریه بخشیده شده رجوع کنند. حال این سوال مطرح می‌شود برای آن‌ها که آیا راهی برای زنانی که مهریه‌شان را بخشیدن و پشیمان شده‌اند وجود دارد که به آن چه که بخشیده‌اند رجوع کنند؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع پس گرفتن مهریه بخشیده شده می‌پردازیم.

پس گرفتن مهریه بخشیده شده در چه شرایطی ممکن است؟

ابراء

چنانچه مهریه دین باشد یعنی مثل بیشتر مواردی که عرفا رایج است به‌صورت مقداری وجه نقد یا سکه باشد، مورد مشمول مقررات ابراء خواهد بود نه عقد هبه. به صراحت در ماده ۲۸۹ قانون مدنی در مورد ابراء این‌گونه بیان شده است که: ابراء صرفا در خصوص دیون قابل تحقق است. بنابراین اگر تمام یا بخشی از مهریه‌ای که به‌صورت سکه تعیین شده از سوی زوجه به زوج بخشیده شود، دیگر امکان رجوع از این بخشش برای زن متصور نخواهد بود. ولو در سند بخشش مهریه عنوان هبه بر آن اطلاق شده باشد.

البته این در صورتی است که تعداد سکه‌های بخشیده شده قبل از بخشش مهریه به زن پرداخت نشده باشد. وگرنه به نظر می‌رسد دیگر نتوان موضوع را داخل در مقررات ابراء دانست. چرا که با پرداخت مهر به زوجه، دین از گردن شوهر خارج شده است. پس در چنین حالتی چنانچه شرایط مقرر دیگر در قانون مدنی در باب هبه وجود داشته باشد (مانند قبض و اقباض؛ موجود بودن عین سکه‌ها در ید شوهر و غیره) زن می‌تواند از هبه خود رجوع و سکه‌ها را پس بگیرد.

هبه معوض و غیر معوض

در هبه غیر معوض زن همیشه می‌تواند به آنچه که به شوهر بخشیده رجوع کند. ولی درصورتی‌که هبه معوض باشد و عوض هم داده شده باشد طبق ماده ۸۰۳ قانون مدنی هبه قابل رجوع نیست. مثل این که زن بابت مهریه‌اش از شوهرش مالی دریافت کرده باشد. یعنی ۳۰۰ عدد سکه را در مقابل شش دانگ منزل مسکونی که به نامش از طرف شوهر زده شده است بخشیده باشد. در این حالت زن نمی‌تواند درخواست پس گرفتن مهریه را داشته باشد.

اما هرگاه هبه معوض و در قبال طلاق باشد، درصورتی‌که زوجه در دوران عده به مهریه رجوع کند، زوج هم می‌تواند رجوع به زوجیت کند. (یعنی زن مهریه خود را در مقابل اینکه مرد طلاقش بدهد بخشیده باشد، اگر زن درخواست پس گرفتن مهریه داشته باشد مرد هم می‌تواند ابراز پشیمانی از طلاق کند. در واقع یعنی به زوجیت بر گردد.) یعنی طلاق بائن تبدیل به طلاق رجعی می‌شود.

از طرف دیگر اگر بخشیدن مهریه در مقابل طلاق باشد و طلاق داده نشود مثل این که زن برای جلب رضایت شوهر به جدایی مهریه‌اش را به او ببخشد اما بعدا شوهر او را طلاق ندهد، این امر ابراء محسوب نشده و یک هبه قابل رجوع است.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا مجازات خیانت زن و مرد متفاوت است؟ را مطالعه کنید.