داستان چگونگی تهیه و پخت نان سنگک به زمان شیخ بهایی برمی‌گردد؛ اعجوبه‌ای که نه فقط در زمینه ریاضیات، فلسفه، منطق و چند رشته دیگر سرآمد بود؛ بلکه همیشه برای رفع مشکلات مردم پیش‌قدم می‌شد. ابداع نان سنگک به‌قدری با دقت عملی شده است که پس از گذشت چند صد سال هنوز به همان صورت اولیه پخته می‌شود و محبوب‌ترین نان ایرانی ها است.
به گزارش مجله دلتا و به نقل از روزنامه خراسان در کتاب سال‌‌نمای کمیته نانوایان تهران، درباره تاریخچه نان سنگک آمده است: «شاه عباس برای رفاه حال لشکریان خود _که غالبا در سفر احتیاج به نان و خورش داشتند و لازم بود به هرشهری می‌رسند، نانواهایی باشند تا بتوانند به قدر مصرف سربازان نان تهیه کنند_ درصدد چاره برآمد و حل این مشکل را از شیخ بهایی خواست که یکی از دانشمندان ایران بود. در سفر لشکریان مجبور بودند آرد را ازشهرهای مختلف تهیه کنند و درنتیجه آرد هر شهر با شهر دیگر تفاوت داشت و آرد حاصل، مخلوطی از آردهای مختلف بود. به همین دلیل باید نان طوری پخته می‌شد که از هم وا نرود و قابل استفاده باشد. همچنین برای سهولت هضم باید با سبوس گندم نیز مخلوط می‌شد. رنگ این نان تیره بود و به دلیل وجود انواع آرد، قدرت چسبندگی کم آن باید حتما روی سنگ پهن می‌شد تا نریزد.»
تنور نان سنگک
به دلیل نرمی خمیر نان سنگک، شیخ بهایی تنور سنگکی را ابداع کرد. نان سنگک از نظر مزه، طعم، هضم، بهداشت و سلامت یکی از بهترین نان‌های ایرانی است که مخصوصا در ماه مبارک رمضان از آن بسیار استقبال می‌شود. ویژگی این نان پخت آن روی سنگ‌ریزه‌های داغ است که به کیفیت آن می‌افزاید.
ویژگی‌های نان سنگک
نان سنگک حاوی ویتامین‌ها، کلسیم، پروتئین و آهن است. نان سنگک از آرد سبوس‌دار درست می‌شود. از ویژگی‌های خوب این نان طعم، عطر، مغذی بودن و قابلیت سیرکنندگی آن است. شیوه پخت سنتی این نان و شکل و طعم متمایزش در مقایسه با سایر نان‌ها باعث شده است در فرهنگ و سفره ایرانی ارزش بالایی داشته باشد؛ به‌ویژه برای صبحانه، وجود نان سنگک در اولویت قرار بگیرد.
نان سنگک برای کودکان نیز بسیار مفید است، مخصوصا در دورانی که سلول‌های عصبی در حال رشد هستند، آهن موجود در نان سبوس‌دار سبب باهوشی و رفتار خوب کودکان می‌شود. از طرفی چون برای نان سنگک، بیشتر از آرد کامل استفاده می‌شود که ویتامین‌ها و املاح آن حفظ شده است، مصرف این نوع نان بیشتر توصیه می‌شود. هضم نان سنگک به دلیل داشتن فیبر بالا آسان است و ارزش غذایی فراوانی دارد.
سنگک؛ از قدیمی‌ترین نان‌های ایرانی
نان سنگک یکی از قدیمی‌ترین نان‌های ایرانی است؛ طوری که بعضی قدمت این نان را پیش از ورود اسلام به ایران و برخی نیز عهد شاهان صفوی می‌دانند. در میان نان‌های سنتی و ملی ایران مانند نان لواش، تافتون و بربری، نان سنگک از نظر کارشناسان تغذیه، بهترین نوع نان است. حتی بعضی‌ها با اغراق آن را بهترین نوع نان در دنیا می‌دانند.
طعم خوش نان سنگک با سبوس
نان سنگک که از نظر طعم، هضم، بهداشت و سلامت بهترین نان ایرانی است، از ترکیب آرد مرغوب و سالم، آب خالص و کمی نمک پخته می‌شود. به اعتقاد کارشناسان، آن چه بیش از همه موجب شده نان سنگک در صدر نان‌های سنتی ایران قرار گیرد، آرد آن است.
آرد این نان باید از گندم مرغوب و سالم تهیه شده باشد و هیچ نوع آرد دیگری مانند آرد جو یا حبوبات نداشته باشد. میزان سبوس‌گیری آرد سنگک، باید ۷ درصد باشد. اما برخی نانواها از آرد تافتون یا لواش که میزان سبوس‌گیری آن ۱۳ درصد است، استفاده می‌کنند. هر چند سبوس‌گیری بالا موجب می‌شود نان قدری شفاف‌تر شود، اما کیفیت لازم را ندارد.
نان فقط یک غذای سیرکننده نیست. منبع سرشار کربوهیدرات، فیبر، روغن، املاح و برخی ویتامین‌ها است؛ یعنی بخش زیادی از آن چه بدن ما برای سوخت و ساز نیاز دارد، در نان موجود است. نان سالم باید کاملا بپزد و برشته شود. اما سطح آن نباید نشانه‌ای از سوختگی داشته باشد. علاوه بر این یک نان خوب بافت نرم و یکنواختی دارد، به‌راحتی بریده می‌شود و زود بیات نمی‌شود. این ویژگی‌ها نشان می‌دهد در پخت آن از خمیر مایه استفاده شده است؛ نه جوش شیرین.
برای دیدن مطالب بیشتر درباره‌ی سلامتی از مجله دلتا بازدید کنید.
