فضولی ملکی موقوف! (بخش اول)

فضولی ملکی موقوف! گاهی افراد با ملک دیگران به‎گونه‎ای برخورد می‎کنند که گویا مالک هستند. مثلا بجای او می‎فروشند، اجاره می‎دهند، فسخ می‎کنند، در آن درختکاری یا زراعت می‎کنند، درختان یا محصول آن را قطع می‎کنند یا حتی در آن ملک  ساخت وساز می‎کنند در حقیقت نوعی فضولی ملکی نسبت به ملک دیگری  انجام می‎دهند،طبق قانون و با توجه به نوع فعلی که فرد در جهت فضولی ملکی مرتکب شده ما با سه موضوع روبه‎رو هستیم: تصرف عدوانی، معامله‎ی فضولی و درصورتی که همراه با سوءنیت باشد عنوان مجرمانه‎ی فروش مال غیر و یا اگر هدف او نگهداری یا سودبردن از ملک غیرباشد شامل تعاریف اداره‎ی فضولی مال غیر یا استیفای ناروا خواهد شد. این مطلب را درچهار بخش کلیات ، فضولی ملکی در تصرف عدوانی، فضولی ملکی در معامله فضولی و  فضولی ملکی در اداره‎ی فضولی مال غیر بررسی می کنیم .

بخش اول :کلیات

در این بخش قصد داریم به طور مختصر مفهوم فضولی ملکی را شرح دهیم و در بخش‎های آینده به بررسی کلی مصادیق آن بپردازیم .

فضولی ملکی در تصرف عدوانی

تصرف عدوانی یک اصطلاح حقوقی است که در معنای به زور گرفتنِ یک زمین یا ملک از مالکِ آن یا کسی که از طرف مالک به طور قانونی دارای اختیار است بکار می‎رود، یعنی با رضایت مالک، ملک را تصرف کرده باشد و دیگری بدون رضایت مالک یا متصرف، ملک را از اختیار آنان خارج کند و به این طریق در ملک او فضولی ملکی کند. اگر فردی ادعا دارد که کسی ملک او را به زور و بدون مجوز قانونی از او گرفته است، باید از طریق مراجع قانونی، برای پس گرفتن ملک خود اقدام کند.

ادعا کننده باید ثابت کند که ملک مورد نظر قبل از آن و با مجوز قانونی در تصرف و اختیار او بوده است. از نظر حقوقی باید توجه داشت که مدت زمان تصرف سابق مدعی باید به اندازه‌ای باشد که او عرفاً متصرف شناخته شود و این مدت براساس زمان و مکان می‌تواند متفاوت باشد.

هیچ کس حق ندارد ملکی را که در مالکیت و یا در تصرف قانونی و اختیار دیگری است عدوانی یا به زور و باقدرت شخصی تصاحب و تصرف کند مگر اینکه از طریق مراجع قانونی و تحت شرایطی این کار را انجام دهد در غیر این‎صورت غاصب محسوب می‌شود و به عنوان متصرف عدوانی تحت پیگرد قرارمی‎گیرد. در بخش دیگر به تفصیل به شرح این موضوع پرداخته می‎شود.

فضولی ملکی در معامله فضولی

معامله فضولی  به معنای آن است که شخصی  با ملک دیگری  و یا منفعت  ناشی از ملک دیگری بدون رضایت مالک  معامله کند اعم از این‎که آن را به دیگری منتقل کند و یا ببخشد. در معامله فضولی فرقی نمی‎کند خود ملک معامله و منتقل شده باشد یا منفعت آن، به هر حال نوعی  فضولی ملکی  مرتکب شده است مثلا اگر فقط ملک اجاره داده شده باشد از آنجا که اجاره، انتقال منفعت ملک است نه انتقال خود ملک، باز هم معامله فضولی  محسوب می شود که اگر با سوءنیت همراه باشد عنوان مجرمانه‎ی فروش مال غیر را دارد که قابل تعقیب کیفری است.

در فروش مال غیر، خریدار ممکن  است  مجرم شناخته شود!  با این توضیح که اگر خریدار از معامله  اطلاع داشته باشد مجرم است و باید علاوه بر پس دادن  ملک، خسارات وارد بر مالک را نیز بپردازد.

مالک نیزباید تا یک ماه پس از اطلاع از انتقال مال خود به دیگری اظهار نامه‎ای بنویسد و مالکیت خود را  از این طریق به اطلاع خریدار برساند، در غیر اینصورت او نیز شریک جرم شناخته شده زیرا از نظر قانون این‎گونه به‎نظر می‎رسد که وی با فروشنده تبانی کرده تا از خریدارِ نا آگاه کلاهبرداری کند.به تفصیل در بخش مربوطه به تشریح این مطلب پرداخته می‎شود.

فضولی ملکی در اداره‎ی فضولی ملک غیر

اداره فضولی ملک غیر، عبارت از عملیاتی است که شخص، با حسن‌نیت و با انگیزه خیرخواهی، یا برای سود رساندن  به مالک از طریق  اداره کردن ملک  انجام می‌دهد. اما اگر مالک، به شخصی اختیار دخالت و اداره‎ی ملک خود را نداده باشد یا با اقدام خاص او مخالفت کند، دیگر نمی‎توان اقدام چنین شخصی را به سود مالک و خیرخواهی  شمرد. در واقع بهتر است بگوئیم فضولی ملکی کرده است، قانون نیز چنین فردی را  مدیر فضولی شناخته و با او طبق قوانین برخورد می‎کند. اگر مدیر فضولی در این میان نفعی برده باشد از نظر حقوقی استفاده بلاجهت یا استیفای ناروا گفته می‎شود که آثار قانونی خود را دارد. که به تفصیل دربخش خود به آن می‎پردازیم.

برای دیدن مطالب بیشتر به دانستنی‎های حقوقی مجله دلتا مراجعه کنید.