زوال عقل چیست و چه نشانه‌ هایی دارد؟

زوال عقل یا دمانس (Dementia) یک بیماری خاص نیست. بلکه اصطلاحی عمومی برای علائم مربوط به از بین رفتن تدریجی حافظه و دیگر توانایی‌های فکری و ذهنی است. به گونه‌ای که فعالیت‌های روزانه فرد تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد. بیماران آلزایمری حدود ۶۰% تا ۸۰% مبتلایان به زوال عقل را شامل می‌شوند. دمانس عروقی (Vascular Dementia) که معمولا پس از سکته رخ می‌دهد نیز در رده دوم فراوانی قرار دارد. البته مواردی نیز وجود دارند که علایم دمانس را نشان می‌دهند، اما بازگشت پذیرند؛ مانند مشکلات تیروییدی و کمبود ویتامین. در این موارد با درمان علت بیماری، زوال عقل درمان می‌شود. در ادامه همراه مجله دلتا باشید.

دمانس نشانه‌های متنوعی دارد. حداقل بایستی دو مورد از کارکرد‌های ذهنی تحت تاثیر قرار بگیرند و عملکردشان مختل شود که بتوان از آن به عنوان زوال عقل نام برد.

نشانه‌های زودهنگام ابتلا به زوال عقل

نشانه‌های رایج که در ابتدا نمایان می‌شوند به شرح زیر است:

• مشکلات حافظه، خصوصا در به یادآوری اتفاقات اخیر
• احساس گیجی
• کاهش تمرکز
• تغییرات در رفتار و شخصیت
• بی علاقگی، بی انگیزگی و افسردگی
• کاهش توانایی در انجام فعالیت‌های روزانه

نحوه تشخیص زوال عقل یا دمانس

هیچ آزمایش پزشکی برای تشخیص دمانس وجود ندارد. پزشکان آلزایمر و دیگر انواع زوال عقل را بر اساس سابقه پزشکی، معاینه جسمی، تست‌های آزمایشگاهی، تست‌های رفتار شناختی، عکس برداری از مغز و مصاحبه روانپزشکی فرد تشخیص می‌دهند. پزشکان می‌توانند با درصد احتمال بالایی ابتلای فرد به دمانس را تشخیص دهند. اما تشخیص نوع دمانس در بیمار بسیار دشوار است. زیرا دارای نشانه‌های مشابهی هستند.

درمان زوال عقل

درمان دمانس به علت ابتلای فرد به این بیماری وابسته است. در بیشتر مواردی که زوال عقل پیش رونده است، مانند آلزایمر، هیچ درمانی برای متوقف ساختن یا کند کردن پیشرفت بیماری وجود ندارد. اما در مواردی که اختلال تیروییدی یا کمبود ویتامین موجب ابتلا به دمانس شده است، با درمان علت بیماری، می‌توان آن را درمان کرد.

روش‌های پیشگیری از ابتلا به زوال عقل

برخی عوامل موثر در ابتلا به دمانس، مانند سن و ژنتیک، قابل کنترل نیستند. اما پژوهشگران دریافته‌اند که عوامل قلبی – عروقی، تناسب اندام و رژیم غذایی فرد در احتمال ابتلا به زوال عقل موثرند.

• عوامل قلبی – عروقی: مغز به وسیله یک شبکه در هم تنیده از رگ‌های خونی تغذیه می‌شود. هر آسیبی که به رگ‌های خونی برسد (در هر جای بدن) موجب کاهش خون ورودی به مغز می‌شود، در نتیجه به سلول‌های مغزی غذا و اکسیژن کافی نمی‌رسد و آسیب می‌بینند.
  جهت بهبود شرایط قلب و عروق خود بهتر است سیگار نکشید، فشار خون، کلسترول و قند خون خود را در محدود معین تنظیم کنید و وزنی متعادل داشته باشید.
• تمرینات ورزشی: تمرینات ورزشی منظم احتمال ابتلا به دمانس را کاهش می‌دهد. پژوهش‌ها نشان داده است که ورزش موجب می‌شود جریان ورودی خون و اکسیژن به مغز افزایش یابد که خود باعث کارکرد بهتر سلول‌های مغزی می‌شود.
• رژیم غذایی: هر آنچه که می‌خورید تاثیر مستقیمی روی سلامت مغز شما دارد. پژوهش‌ها نشان داده است که رژیم‌های غذایی سالم (مانند رژیم مدیترانه‌ای) باعث حفظ سلامت قلب و عروق شده و در نتیجه مانع از زوال عقل می‌شود. در رژیم مدیترانه‌ای مصرف گوشت قرمز به حداقل می‌رسد. این رژیم همچنین بر استفاده از غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات، ماهی و حیوانات دریایی، مغزهای روغنی (آجیل)، روغن زیتون و دیگر چربی‌های سالم تاکید دارد.انجمن آلزایمر انگلستان اعلام کرده است، شواهد نشان می‌دهد که رعایت رژیم مدیترانه‌ای باعث کاهش احتمال ابتلا به نقصان حافظه و دمانس می‌شود. بررسی‌ها نشان داده است که در صورت استفاده از رژیم مدیترانه‌ای، میزان سکته، دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلب و عروق و مرگ و میر کاهش چشمگیری می‌یابد.
  رژیم مدیترانه‌ ای به دلیل درصد بالای آنتی اکسیدان، باعث محافظت از بدن می‌شود. آنتی اکسیدان موجود در میوه‌ها و سبزیجات و درصد بالای پروتیین در آنها، از آسیب رسیدن به سلول‌های مغزی جلوگیری می‌کند.