آن‌چه به عنوان «خانه‌های قولنامه‌ای» در میان مردم شهرت دارد، در واقع منازلی است که خرید و فروش آن‌ها، صرفاً با استفاده از «مبایعه‌نامه» انجام شده است؛ چرا که، قولنامه تنها وعده انجام یک معامله است و البته، تنظیم چنین مبایعه نامه هایی نمی تواند مانع از معاملات معارض(فروش یک ملک با اسناد عادی به چند نفر) شود.
پس فراموش نکنیم که که منظور از خرید مسکن با استفاده از «مبایعه‌نامه»، در واقع همان نوع معامله‌ای است که گاهی به اشتباه، از آن به «قولنامه» تعبیر می‌شود و مسکن خریداری شده با این شیوه را، «خانه قولنامه‌ای» می‌نامند.
قولنامه دستی، سند رسمی نیست
خرید مسکن با «مبایعه‌نامه»، آن هم مبایعه‌نامه دستی، مانند خرید هندوانه سربسته است. از آن‌جا که هنگام تنظیم مبایعه‌نامه، شما دسترسی کاملی به سوابق حقوقی ملک ندارید و از وضعیت آن بی‌خبرید، اکتفا به تنظیم مبایعه‌نامه دستی و مراجعه نکردن به دفاتر ثبتی برای تنظیم سند رسمی، باعث می‌شود که فروشنده بتواند در یک زمان، ملک را به چند نفر بفروشد.
املاکی که با قولنامه معامله می‌شوند و فاقد سند رسمی یا حتی وکالتنامه محضری هستند، عموماً به صورت غیرمجاز و بر روی زمین‌هایی ساخته شده‌اند که به لحاظ مالکیت، مشکلاتی دارند. نمونه بارز این‌گونه مشکلات را می‌توان در احداث غیرمجاز مسکن روی زمین‌های وقفی یا اراضی ملی مشاهده کرد. در این حالت، خریدار به دلیل ساخت غیرمجاز مسکن، اصولاً به سوابق حقوقی ملک دسترسی ندارد و نمی‌تواند بفهمد که آیا ملک تنها به او فروخته شده یا خریداران دیگری هم دارد؟
از سوی دیگر، اگر شما مسکنی را خریداری کنید که روی ملک متعلق به شخص دیگری بنا شده است و او، برای این ملک سند رسمی در اختیار داشته باشد، کار شما به مراتب سخت‌تر خواهد شد.
مطابق ماده ۱۳۰۵ قانون مدنی، «در اسناد رسمی تاریخ تنظیم معتبر است، حتی علیه اشخاص ثالث، ولی در اسناد عادی، تاریخ فقط درباره اشخاصی که شرکت در تنظیم آن ها داشته و ورثه آنان و کسی که به نفع او وصیت شده، معتبر است.» به عبارت دیگر، شما با استناد به تاریخ درج شده بر روی مبایعه‌نامه‌ای که به صورت دستی و برای خرید مسکن تنظیم شده است، نمی‌توانید حق مالکیت خود را نسبت به ملکی که خریده‌اید، ثابت کنید و باید برای اثبات این موضوع در دادگاه، به سراغ دیگر ادله اثبات دعوی بروید؛ هرچند ممکن است این ادله هم نتوانند مشکل شما را حل کنند و در نهایت، ملکی را که فکر می‌کردید از آن شماست، از دست بدهید!
منبع: خراسان
