انحصار وراثت ؛ باید ها و نباید ها

انحصار وراثت از جمله اموری است که به موجب مرگ، انجامش ضروری است اما برخی خانواده‌ها به هر دلیلی برای انجام آن، با مشکل مواجه می‌شوند که قانون برای حل و فصل آن، راه‌حل‌هایی دارد.

به گزارش «تابناک» مرگ رخدادی اجتناب‌ناپذیر است که دیر یا زود برای هر فردی اتفاق می‌افتد. شاید یکی از چالش‌برانگیزترین امور پس از فوت یک فرد تقسیم ارثیه به طور صحیح بین وراث باشد؛ آن هم در شرایطی که بازماندگان، سوگوار از دست دادن عزیزشان هستند و مسلما در وضعیت روحی و روانی نامناسبی قرار دارند.

به گزارش مجله پیام دلتا اموال و دارایی فرد پس از فوت و کسر دیون و مخارج، به بازماندگان انتقال می‌یابد که این امر آثاری از جمله لزوم تعیین تکلیف مایملک و میزان سهم و حقوق وراث را در پی دارد.

اما برای اینکه وراث بتوانند سهم‌الارث خود را مطالبه و در آن تصرف کنند، ابتدا لازم است اسامی وراث و سهم‌الارث هر یک از آنها در دادگاه بررسی و اثبات شود. به عبارت دیگر برای تعیین تکلیف میراث هرکس پس از فوت، ابتدا باید ورثه را تعیین کرد. رسیدگی به این امر از سوی مرجع قانونی و با رعایت تشریفات مقرر در قانون را «انحصار وراثت» و رای صادرشده را «تصدیق یا گواهی انحصار وراثت» می‌نامند. کارکرد گواهی انحصار وراثت نیز آن است که بدون انحصار وراثت، وضعیت ورثه و چگونگی تقسیم ترکه به طور رسمی روشن نمی‌شود.

اعتراض به گواهی انحصار وراثت

دو گروه می‌توانند به گواهی انحصار وراثت صادر شده اعتراض کنند و دادگاه هم باید با تشکیل جلسه‌ای دیگر، تکلیف را مشخص کند. یکی از کسانی که می‌تواند اعتراض کند دادستان قضایی است؛ یعنی دادستان قضایی اگر تشخیص دهد که فرد فوت شده وارثی ندارد و درخواست ارائه شده بی‌اساس است، می‌تواند به صدور این گواهی اعتراض کند. گروه دوم هم افرادی هستند که فکر می‌کنند نامشان باید در میان وراث باشد و نیست یا گواهی انحصار وراثت به زیان آنها صادر شده است. به هر حال هر یک از این دو گروه باید اعتراض خود را اعلام  و حق دارند که از رأی دادگاه، تقاضای تجدیدنظر کنند.

قانون کسانی را مجاز به اعتراض به گواهی انحصار وراثت می داند، که یا از وراث یا ذینفع از اموال متوفی بوده باشند ، در این صورت حق اعتراض خواهند داشت.

اعتراض وراث و افراد ذینفع ممکن است، نسبت به تعداد وراث باقی مانده که نام آنان در لیست وراث ذکر نشده است، یا اعتراض به نسب آن ها نسبت به متوفی باشد یا در اعتراض به زوجیت همسری که در دادخواست به عنوان همسر متوفی نام برده شده است و اصل ازدواج با متوفی مورد قبول قرار نگیرد و موضوع طلاق آنها یا داشتن اختلاف بین آنها مطرح شود و در مورد این امر اعتراض صورت گیرد.

در صورت اعتراض وراث و افراد ذینفع شورای حل اختلاف وقت رسیدگی برای طرف ها تعیین  و به اعتراض تعداد ورثه رسیدگی می‎کند اما اعتراض به رابطه نسبیت افراد با متوفی به دادگاه عمومی سپرده می‎شود. همچنین اعتراض نسبت به زوجیت همسر در صلاحیت دادگاه خانواده گذاشته شده است.

پیگیری اعتراض به گواهی انحصار وراثت در دادگاه 

در همه ی موارد ذکر شده که موضوع، اعتراض خواهد بود با صدور دستور از شورای حل اختلاف پرونده به صورت موقت از جریان خارج می‎شود و در صورتی که معترض بر امر اعتراض پافشاری کند و مسئله توسط شورا حل نشود اعتراض، بنا به موضوع به دادگاه های مربوطه ارجاع می‎شود.

پس از آنکه اعتراض توسط دادگاه صالح رسیدگی و بررسی شد ، رای صادره به شورا ابلاغ می‎گردد و در صورت محقق بودن اعتراض، شورا با توجه به رای، گواهی انحصار ورثه را صادر و سهم هر یک از وراث از ارثیه را مشخص می‎کند .در صورتی که در روند بررسی انحصار ورثه اعتراضی پیش آید، اعتراض مطابق اصول و قوانین بررسی و از معترض خواسته می‎شود که به عنوان مدعی، دلائل و مدارک خود را به روشنی اعلام کند و در غیر این صورت و عدم اثبات اعتراض ، موضوع قابل رسیدگی نخواهد بود.

چند نکته درباره گواهی انحصار وراثت

• درصورتی که ارزش ماترک متوفی کمتر از یک میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف بدون انتشار آگهی و دعوت از ورثه، در جلسه فوق‌العاده با توجه به اسناد و مدارک ارائه شده، گواهی انحصار وراثت را صادر می‌کند.
• اگر در زمانی که فردی فوت می‌کند، همسر او باردار باشد نمی‌توان گواهی انحصار وراثت گرفت؛ یعنی اگر کودکی درصورتی که زنده متولد شود از متوفی ارث می‎برد، باید صبر کرد تا این بچه به دنیا بیاید.
• اگر متوفی و وارثان ساکن یک روستا هستند، نیازی نیست آگهی انحصار وراثت در روزنامه کثیرالانتشار منتشر شود بلکه این آگهی باید یک‌بار و در یک روز در معابر و اماکن عمومی آن روستا نصب شود.