اجرت‎ المثل و نحوه مطالبه آن

اگر چه در عرف جامعه ایرانی زنان مشغول رسیدگی به فرزندان و امور منزل می‎شوند و در روابط خانوادگی این فرض وجود دارد که قرار نیست زن از شوهر خود، بابت کارهایی که در منزل انجام می‌دهد، دستمزد دریافت کند؛ اما قانونگذار با طرح عنوان اجرت‌المثل در مباحث قانونی، قصد تفهیم این موضوع را دارد که زن موظف به انجام کارهای منزل نیست و در صورت انجام هرگونه اقدامی در منزل، می‌تواند اجرت‌المثل مربوط به آن را دریافت کند. در واقع مطالبه اجرت‌المثل ایام زندگی مشترک یکی دیگر از دعاوی مالی است که در دادگاه‎های خانواده مطرح می‌شود. در مجله دلتا در ارتباط با قوانین و شرایط مطالبه اجرت المثل توضیح می‎دهیم.

شرایط مطالبه اجرت المثل

در خصوص شرایط تعلق گرفتن اجرت المثل به زوجه بایدگفت: چنانچه زن کارهایی را که به عهده وی نبوده، به درخواست شوهر و بدون هیچ چشم‎داشتی انجام داده باشد و این موضوع برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام شده را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‎دهد.
همچنین بخشی از ماده ۲۹ قانون حمایت از خانواده بیان می‎کند؛ دادگاه ضمن رأی خود، با توجه به شروط ضمن عقد و مفاد عقدنامه، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زن، اطفال و جنین را معین می‎کند و همچنین اجرت‌المثل ایام زوجیت دو طرف مطابق تبصره ماده (۳۳۶) قانون مدنی تعیین و تصمیم مقتضی را اتخاذ می‎کند. بنابراین با توجه به شرایطی که در قانون تعیین شده زن می‎تواند درخواست مطالبه اجرت‎المثل کند.

آیا نپرداختن اجرت‎ المثل مشمول جلب می شود؟

اگر رای قطعی محکومیت پرداخت اجرت‌المثل صادر شده باشد و ظرف یک ماه از آن تاریخ، مرد اقدام به پرداخت اجرت‌المثل یا دادن دادخواست اعسار از پرداخت اجرت‌المثل نداده باشد، به تقاضای زن دادگاه حکم جلب شوهر را صادر می‎کند. سوالی که مطرح می‎شود این است که اصلا تقاضای اعسار و قسط‎بندی اجرت‌المثل امکانپذیر است؟
در این حالت می‎توان گفت اگر شوهر مالی نداشته باشد می‎تواند با دادن دادخواست  از دادگاه قسط‎‌بندی مبلغ محکومیت اجرت‎المثل را درخواست کند و در صورت داشتن شرایط اعسار، دادگاه حکم بر تقسیط صادر می‎کند. البته به شرطی که شوهر مالی برای توقیف و پرداخت نداشته باشد.

طلاق از طرف مرد و گرفتن اجرت المثل زن

با دادن دادخواست طلاق از طرف شوهر، روش دادگاه‌ها در جلسه دادرسی این است که به محض درخواست زن یا وکیل او برای کارشناسی اجرت‌المثل، قرار کارشناسی صادر می‎کنند.

مبلغ اجرت المثل چقدر است؟

اجرت‌المثل همه زنان یکسان نیست. دادگاه پس از تشکیل جلسه دادرسی و شنیدن اظهارات دو طرف، قرار ارجاع به کارشناسی صادر می‎کند. کارشناس با توجه به فاکتورهای متعدد، اجرت‌المثل زن را تعیین خواهد کرد که البته هر کدام از زوج‌ها می‎توانند نسبت به مبلغ آن اعتراض کنند. تحصیلات زن، وضعیت اشتغال، تعداد فرزندان، محل زندگی، امکانات زندگی مشترک، داشتن خدمتکار و .. از جمله مواردی است که کارشناس مدنظر قرار می‎دهد.
مثلا به زنان شاغل در خارج از منزل همیشه اجرت‌المثل کمتری تعلق می‎گیرد. در قانون، زن مالک دارایی و پولی است که به دست می‎آورد و اگر او در خارج از منزل کار می‎کند، الزامی ندارد که حتی یک ریال از درآمد خود را به همسرش بپردازد یا اینکه در منزل خرج کند. در بحث اجرت‌المثل، وقتی زن بیرون از خانه شاغل باشد، طبیعتا وقت کمتری برای کارهای منزل می‎گذارد، هر چند ممکن است استثنا‌هایی وجود داشته باشد و زنی در عین اشتغال در خارج از منزل، همه وظایف خود را انجام دهد.
گاهی ممکن است مرد بخشی از ایام زندگی خود را در ماموریت کاری خارج از کشور یا مثلا در زندان گذرانده باشد. این مساله نیز در کاهش یا افزایش اجرت‌المثل موثر است.

پیشنهاد مطالعه : برای آشنایی بیشتر با قوانین نفقه زنان شاغل “نفقه زنان شاغل” را مطالعه کنید.