پل ورسک ؛ پل پیروزی

چقدر احتمال دارد در زندگی‌تان از پُلی که دو دریا و دو بندر مهم، با هزاران کیلومتر فاصله، را به هم پیوند داده دیدن کنید؟ بله! احتمالش زیاد نیست. مازندارن‌گردی بدون توجه به پل تاریخی ورسک، سه خط طلا و مسیر بی‌نظیر راه‌آهنی که از میان بکرترین نقاط جنگل و کوهستان می‌گذرد و چیزی کم خواهد داشت. مسیر راه‌آهنی که گرداگرد کوه‌های البرز می‌پیچد، از کنار رود و اعماق جنگل می‌گذرد و به سمت مرکز ایران می‌آید، با عنوان راه‌آهن سراسری شمال- جنوب نیز شناخته می‌شود و یکی از شاهکارهای راه‌سازی زمان خویش به شمار می‌رود.

پل وِرِسک را که در فهرست میراث ملی نیز به ثبت درآمده، پل پیروزی نیز نامیده‌اند. زیرا درماجرای جنگ جهانی دوم، پل ورسک و مسیر راه‌آهن سراسری شمال- جنوب، نقش سرنوشت سازی برای برندگان جنگ بازی کرده‌اند. با مجله پیام دلتا همراه باشید تا با هم از پل تاریخی ورسک و سه خط طلا دیدن کنیم.

پل ورسک کجااست؟

پل ورسک در جاده فیروزکوه و روستای ورسک قرار دارد. از کنار جاده کاملا مشخص است. بعد از اینکه از سمت تهران، گردنه گدوک را رد کردید، کمی جلوتر به روستای ورسک می‌رسید. اگر سرتان را به سمت راست جاده بچرخانید، پل باشکوه ورسک را خواهید دید. می‌توانید از مسیر راه‌آهن نیز خودتان را به ورسک برسانید. اما از آنجاکه قطارهای ساری یا گرگان به مقصد تهران، شب‌ها حرکت می‌کنند، استفاده از قطار را به شما توصیه نمی‌کنیم. زیرا در تاریکی شب نه چشم‌اندازی پیدااست و نه می‌توانید از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی دیدن کنید.

تاریخ پل ورسک

پل ورسک ۸۰ سال قدمت دارد و در روزگاری ساخته شد که تجهیزات و ماشین‌آلات راهسازی مدرن وجود نداشت. این پل با ساده‌ترین امکانات موجود از جمله دریل دستی و دینامیت و با مصالحی از جمله شن شسته شده و سیمان به بهره‌برداری رسیده و در ساختنش از هیچ‌گونه فلزی استفاده نشده است. پل ورسک را پل پیروزی می‌گویند. چون در جنگ جهانی دوم که شوروی توسط آلمان هیتلری محاصره شده بود، کمک‌ها از طریق این پل و خط آهن شمال- جنوب ایران به شوروی پیشین می‌رسید.

یک مهندس آلمانی پل ورسک را در زمان رضاشاه پهلوی ساخت. پل ورسک جزئی از مجموعه عظیم و بی‌همتای راه‌آهن تهران شمال است. این خط آهن صد ها پل و ۹۵ تونل دارد و پل ورسک، باشکوه‌ترین قسمت این محور مواصلاتی استراتژیک به‌شمار می‌رود.

از زیباترین پل‌های جهان

پل ورسک شاهکار مهندسی زمان خویش محسوب می‌شود و در گروه زیباترین و باشکوه‌ترین پل‌های جهان جای گرفته. این پل که کمتر از صد متر درازا دارد، دو کوه صخره‌ای عظیم و مرتفع را به همدیگر متصل می‌‌کند. در دو سوی پل، تونلی در دل کوه حفر شده. به عبارتی قطار از درون تونل عبور می‌کند، از پل ورسک می‌گذرد و مجدد به درون تونل بعدی می‌خزد.

سه خط طلا

سه خط طلا نیز به قسمتی از راه‌آهن تهران شمال گفته می‌شود که برای کاهش شیب و افزایش قدرت لوکوموتیو، مسیر راه‌آهن را به گونه‌ای طراحی کرده‌اند که سه بار دور تا دور کوه می‌پیچد و از درون تونل‌های پیاپی می‌گذرد و به دلیل اهمیت استراتژیک راه‌آهن سراسری شمال- جنوب، آن را با لفظ “طلا” نامیده‌اند.

نکات مهم در بازدید از سه خط طلا و پل ورسک

با این فرض که قرار است بعد از سفر شمال و هنگام بازگشت از پل ورسک و دیدنی‌های اطرافش بازدید کنید، این توصیه ها را بخوانید. هنگام بازگشت از قائمشهر که ابتدای جاده فیروزکوه قرار دارد  به سمت تهران، اولین چیزی که نظرتان را جلب می‌کند، کوه‌های جنگلی محدوده بین قائمشهر و شیرگاه خواهد بود. جنگل چای‌باغ در سمت چپ جاده قرار دارد. کمی جلوتر جنگل پلنگ دره را درست رو‌به روی ورودی شهر شیرگاه خواهید دید. از شیرگاه تا پل سفید آنچه خواهید دید چشم‌انداز جنگلی بسیار زیبایی است. پس از عبور از پل سفید، در سمت چپ خود در دل کوه، غاری طاقی شکل و باشکوهی خواهید دید. این اثر ملی، همان غار اسپهبد خورشید است که درونش قلعه، آتشکده، حمام، تنور، برج و آب انبار از جنس سنگ و ساروج دارد. مسیر دسترسی به آن جاده‌ای فرعی است و فتح کردنش نیاز به تجهیزات کوهنوردی دارد.

قلعه کنگلو را ببینید

قلعه مشهور کنگلو را نیز می‌توانید نزدیک ایستگاه راه‌آهن سوادکوه بر فراز تپه‌ای ببیند. پس از عبور از سوادکوه، به محدوده رودبار اوریم می‌رسید. بنای یادبود کشته شدگان راه‌آهن و یک کلیسای بسیار کوچک که متعلق به کارگران خارجی در زمان ساخت راه‌آهن بوده، در این روستا وجود دارد. کمی جلوتر به روستای ورسک و پل معروف آن می‌رسید. درست کنار تونل، مسیر دسترسی به پل ورسک قرار گرفته. از این مسیر بالا بروید تا به زیر پل برسید و ابهت پل را از نزدیک‌ترین فاصله ببینید.

از آبشار ورسک هم دیدن کنید

زیر پل رودخانه کوچکی در جریان است. اگر مسیر رودخانه را ادامه دهید، حدود ۷۰۰ متر جلوتر، به یک دوراهی می‌رسید. مسیر دست راست به آبشار ختم می‌شود. مسیر دست چپ را اگر ادامه دهید به مقبره مهندس سازنده پل خواهید رسید. نیازی به تهیه بلیت ندارید. فقط باید حدود ۵ هزار تومان بابت پارکینگ خودروی‎تان بپردازید. این مسیر پیاده‌روی آسانی به شمار می‌آید و نیاز به تجهیزات خاصی ندارد. به جاده برگردید و به سمت فیروزکوه حرکت کنید.

بعد از گذشتن از تونل ورسک، بهترین چشم‌انداز سه خط طلا دیده می‌شود. مسیر آهن را که سه دور پیرامون کوه پیچیده شده و از تونل‌های زیادی می‌گذرد را با چشم دنبال کنید. جاده را پیش بگیرید تا به گدوک برسید. در گردنه گدوک، سمت چپ جاده مغازه کوچکی را می‌بینید که دوغ و آش عرضه می‌کند. پیشنهاد می‌کنیم از آش گدوک بخورید و دوغش را به عنوان سوغات با خودتان به تهران ببرید. در هوای خنک گردنه، آش داغ می‌چسبد.