دعوای استرداد چک

اشخاص در بسیاری از مواقع در روابط حقوقی از جمله پرداخت پول در یک معامله، تضمین حسن انجام کار و انجام تعهد، تضمین تخلیه ملک اجاره‌ای و… از چک که معروف‎ترین سند تجاری است استفاده می‌کنند. گاهی ممکن است صادرکننده چک یا متعهد، به دلائلی خود را مستحق دریافت سند پرداختی (چک) بداند و مدعی باشد که دارنده‌چک، استحقاق دریافت وجه آن را ندارد در نتیجه از استرداد چک خودداری کند. در این موارد پرداخت‌کننده می‎تواند الزام او را نسبت به استرداد لاشه چک، از دادگاه تقاضا کند. در مجله دلتا به بررسی شرایط استرداد چک می‌پردازیم.

دعوای استرداد چک

از بیشترین موضوعاتی که در دادگاه مطرح می‎گردد و حجم بالایی از پرونده‌های قضایی را تشکیل می‎دهد، دعاوی مربوط به چک است. یکی از این موضوعات، دعوای استرداد چک است.
دادخواست استرداد چک وقتی طرح می‌شود که صادرکننده‌ آن مدعی است وجه چک را پرداخت کرده یا اینکه چک به عنوان امانت و ضمانت و غیره… در دست دارنده بوده ولی با وجود انجام تعهد یا انجام کار موردنظر یا فسخ و ابطال قراردادشان، طرف مقابل یا همان دارنده، هنوز چک را مسترد نکرده است (برنگردانده است).
اثبات ادعای استرداد چک باید توسط خواهان صورت گیرد و قبل از طرح هرگونه دعوایی باید یک اظهارنامه برای طرف مقابل ارسال کند و مهلت مشخصی را برای برگرداندن لاشه چک به او بدهد. این‎ کار باعث می‎شود تا شخص، دیگر نتواند ادعا کند که از این موضوع آگاه نبوده است.

مرجع رسیدگی‌کننده به دعوای استرداد چک

مرجع قضایی صالح برای رسیدگی به دعوای استرداد لاشه چک، شورای حل اختلاف محل یا دادگاه عمومی محل اقامت خوانده یا همان دارنده‌چک است. اگر وجه مندرج در چک تا بیست میلیون تومان و کمتر باشد، خواهان بایستی به شورای حل اختلاف رجوع کند و اگر بالاتر از بیست میلیون تومان باشد، دعوای استرداد لاشه چک در صلاحیت دادگاه حقوقی عمومی قرار می‌گیرد.

خیانت در امانت ناشی از عدم استرداد لاشه چک

۱. دارنده، چک را به شخص دیگری منتقل کرده باشد.
۲. برخلاف توافق شفاهی یا قراردادی، از چک استفاده کند و آن را مسترد نکرده و تصاحب کند.
در موارد مذکور مرتکب جرم خیانت در امانت می‌شود و قانون برای جرم خیانت در امانت، مجازات حبس را مقرر کرده است.
در جرم خیانت در امانت، سوءنیت دارنده باید ثابت شود. یکی از راه‎هایی که سوء‌نیت او را مشخص می‎کند، برگشت زدن چک است.
بنابراین، با جمع بودن شرایط، شکایت کیفری با عنوان خیانت در امانت نیز قابل طرح است. برای اثبات ادعا، مدعی (خواهان) لازم است به دادگاه دلائلی ارائه دهد. این دلایل می‎توانند قرارداد، اقرارنامه، تامین دلیل، رسید پرداخت وجه، شهادت شهود و… باشند.
در اینگونه موارد، شاکی باید به دادسرا مراجعه کرده و در آنجا شکایت خود را مطرح کند. دادسرا بعد از انجام تحقیقات مقدماتی، پرونده را به یکی از شعب بازپرسی، برای تکمیل تحقیقات ارسال می‌کند و احتمال دارد که از طرف‌ها برای تکمیل تحقیقات دعوت به عمل آید. در صورت عدم حضور، متهم در برخی موارد با دستور قضایی، به دادسرا جلب می‎شود. سپس با تفهیم اتهام به او، قرار جلب به دادرسی، صادر می‌شود و با کیفرخواست صادره از سوی دادستان، پرونده برای رسیدگی به دادگاه کیفری ارسال خواهد شد.
شایان ذکر است در دعاوی مربوط به چک، اصل بر تعهد پرداخت وجه است و امانتی بودن آن باید از سوی صادرکننده که مدعی و خواهان است، اثبات شود.

پیشنهاد مطالعه : برای آشنایی بیشتر با نحوه وصول چک از اداره ثبت “وصول چک از طریق اداره ثبت” را مطالعه کنید.