طلبکار مجبور است برای دریافت طلب خود، باتوسل به قانون، اموال بدهکار رابا نظارت مراجع قضایی ، توقیف و به مزایده گذارد و در نهایت طلب خود را وصول کند. اما قانونگذار اموالی را که جزء ضروریات زندگی مدیون باشد از توقیف معاف دانسته و به عنوان مستثنیات دین شناخته است . در این مطلب به برخی پرسشها متداول در باره مستثنیات دین پاسخ داده شده است.
آیا مستثنیات دین شامل محل کسب و پیشه می‌شود؟
محل کسب و پیشه، هرملکی که باشد چه زمین وچه ساختمان ساخته شده شامل بند« و» ماده ۵۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی نمی‌شود زیرا در این ماده به وسایل و ابزار کسب و پیشه اشاره شده نه محل آن بنابراین محل کسب و پیشهی کسبه و تاجران، مستثنیات دین تلقی نمی‌شود.
آیا ودیعه مسکن جزو مستثنیات دین است؟
در این موضوع بین حقوقدانها اختلاف نظر وجود دارد بعضی حقوقدانان معتقدند: ودیعه مسکن به لحاظ اینکه در قانون نوشته نشده است ، جزء مستثنیات دین نیست، اما عده‌ای دیگر معتقدند: ودیعه مسکن که مستأجر برای سکونت خود و خانوادهاش تهیه و نزد موجر سپرده، از جمله موارد مستثنیات دین است و بابت وصول دین نباید توقیف شود. البته شایان ذکر است؛ اگر مسکن مورد اجاره بیش از شأن عرفی بدهکار باشد دادگاه دستور توقیف مبلغ مذکور را صادر و مقدار اضافه بر شان وی بابت دین او به طلبکار پرداخت می‌شود.
آیا تصمیم دادگاه صادر کننده رای در خصوص تشخیص مستثنیات دین بودن مال توقیف شده ، قابل اعتراض است یا خیر ؟
بله- در صورت اعتراض یکی از دوطرف دعوا ، اگر حکم از شورای حل اختلاف صادر شده باشد ،دادگاه عمومی بدوی به عنوان تجدید نظر رسیدگی میکند و اگر حکم از دادگاه عمومی بدوی صادر شده باشد ، دادگاه تجدید نظر به اعتراض رسیدگی و حکم مقتضی راصادر میکند. بنابراین اجرای حکم با دادگاه عمومی صادر کننده رای است.
آیا تلفن منزل یا تلفن همراه ،جزء مستثنیات دین محسوب می‌شود ؟
اگر در عرف برای کسانی در وضع و موقعیت شغلی و اجتماعی بدهکار، تلفن منزل یا تلفن همراه ضروری یا وسیله کار باشد، جزو مستثنیات دین محسوب می شود ،اما اگر بیش از یک خط تلفن باشد به نظر می‌رسد قابل توقیف و مزایده است. چون معمولاً بیش از نیاز است. بناراین در این موارد به تشخیص دادگاه شأن عرفی و نیاز کاری بدهکار ملاک عمل قرار میگیرد.
آیا توقیف اتومبیل یا وسیله کار و امرار معاش فرد بدهکار ممکن است؟
براساس بند «و» ماده ۵۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی اگر اتومبیل، وسیلهی امرار معاش بدهکار و در کل ابزار کار و مورد نیاز و در شأن وی باشد و همچنین بند «ب» همین ماده در صورتی که فقط یک اتومبیل متناسب باشأن داشته باشد ، جزء مستثنیات دین محسوب می‌شود و نمیتوان آن را توقیف کرد.
اگر بدهکار فوت کند و دارایی او فقط یک خانه متناسب با شان او باشد، آیا باز هم این خانه غیر قابل توقیف است؟
خیر زیرا اموال بدهکار بعد از فوت به عنوان ماترک محسوب می‌شوند و ماترک متوفی تا قبل از پرداخت بدهیهای او قابل تقسیم بین ورثه نخواهد بود. بنابراین برای پرداخت بدهیها،لازم است اموال، پس از فوت، از ممنوعیت فروش به عنوان مستثنیات دین خارج و قابل فروش شوند.
برای مطالعه بیشتر به نکات حقوقی ملکی، دانستنی های حقوقی ملکی، مجله دلتا مراجعه کنید.
