باستانشناسان از کشف مجموعهای سنگنگاره یا نقاشیسنگی در محوطهای به طول حدود ۱۳ کیلومتر در جنگلهای حارّهای آمازون خبر میدهند. قدمت این سنگنگارهها به عصر یخبندان باز میگردد و در آن نقوشی از حیوانات عظیمالجثهی منقرضشدهای به چشم میخورد. باستانشناسان دانشگاه اِکستر انگلستان در بیانیهای اعلام کردند که سنگنگارهها احتمالا بین ۱۱،۸۰۰ تا ۱۲،۶۰۰ سال قبل کشیده شدهاند. نگارههای کشفشده در سه پناهگاه سنگی مختلف نقاشی شدهاند که بزرگترین آنان «سِرو آتسول» نام دارد که در زبان اسپانیولی به معنای «تپهی آبی» است. سِرو آتسول ۱۲ تابلوی سنگی و هزاران سنگنگارهی جداگانه را در خود دارد. در ادامه این مطلب از مجله دلتا درباره این سنگ نگاره ۱۲ هزار ساله میخوانید.
سنگ نگاره ۱۲ هزار ساله کشفشده در منطقه سِرانیا لا لیندوسا در شمالغربی جنگلهای آمازون و در ایالت گوآویاری کشور کلمبیا قرار دارند. سنگنگارهها حاکی از آن هستند که نخستین انسانهایی که ساکن منطقه شدند، احتمالا برای مدتی با حیوانات غولپیکر عصر یخبندان همزیستی داشتهاند. در سنگنگارههای کشفشده نقوشی از حیوانات بزرگجثهای مانند تنبلهای زمینی غولپیکر، ماستودون، شتر، اسب و تَکسُمسانی با خرطوم به چشم میخورد.
سایر نقوش نیز شمایلی از انسان، اشکال هندسی، صحنههای شکار به همراه درختان و بوتهها و همچنین حیواناتی مانند گوزن، تاپیر (جانوری خوکمانند با پوزهای کوچک)، تمساح، خفاش، میمون، لاکپشت، مار و خوک را به تصویر کشیدهاند. این نقوش قرمز با استفاده از رنگهای حاصل از گِل اُخرا کشیده شدهاند تا یکی از بزرگترین مجموعه سنگنگارههای آمریکای جنوبی را تشکیل دهند. در دورانی که سنگنگارهها نقاشی میشدند، آمازون در حال سپری کردن یک دورهی گذار بود و با بالا رفتن دمای هوا این منطقه، در حال تغییر از ناحیهای با آبوهوای خشک بیابانی و گرمدشتی و جنگلهای گرمسیری به جنگلهای حارّهای بود. بسیاری از حیوانات عظیمالجثهی آمریکای جنوبی در پایان آخرین عصر یخبندان احتمالا به دلایلی همچون تغییر چشمگیر آبوهوا و همینطور شکار بیرویه توسط انسانها منقرض شدند.
به گفته باستانشناسان، هنرمندان عصر یخبندان از آتش برای لایهبرداری و مسطح کردن سنگها استفاده میکردند. درحالیکه نقاشیها در فضای باز و در معرض عناصر مختلفی قرار دارند، ولی طاقهای صخرهای نقش حفاظ را برای این نقوش داشته و بدین جهت، این سنگنگارهها نسبت به سایر نمونههای هنر سنگی کشف شده در آمازون سالمتر باقیماندهاند.
همچنین برخی از نقوش کشفشده در چنان ارتفاعات بلندی نقاشی شدهاند که تصور میشود نردبانهای خاصی برای کشیدنشان به کار گرفته شده باشد. نقوش و همچنین یافتههایی که در پناهگاههای سنگی پیدا شده سرنخهایی از رژیم غذایی این گروههای شکارچی گردآور به دست داده است. خالقان این نقوش سنگی شگفتانگیز از خرما و میوه میخوردهاند و در رود مجاور به صید ماهی پیرانیا و تمساح میپرداختند. حفاریهای انجام گرفته در پناهگاههای سنگی به خوبی نشان میدهد که در این اردوگاهها برخی از اولین انسانهای ساکن آمازون زندگی میکردند. همچنین بقایای گیاهی و استخوانی باقیمانده در این محوطه باستانی حاکی از آن است که این انسانهای عصر یخبندان مار، قورباغه، آرمادیلو و جوندگانی از جمله پاکا و برگچهخوار را نیز میخوردهاند.
به گفته باستانشناسان، اگرچه در مرکز کشور برزیل نیز سنگنگارههایی از حیوانات عصر یخبندان وجود دارد، ولی نقوش سنگی که اخیرا کشف شدند به مراتب دارای دقت بالاتری هستند و بهصورت واضحتری جانورانی که منقرض شدند را به تصویر کشیدهاند.
بیشتر بخوانید: برای مطالعه بیشتر مطلب «رصدخانه مشهور آرسیبو پس از ۵۷ سال تخریب شد» را بخوانید.