بازی شطرنج به‌دلیل منطق سرد خود معروف است؛ اما ولادیمیر کرامنیک عاشق زیبایی این بازی است. وی می‌گوید: «شطرنج نوعی خلق‌کردن است». سال ۲۰۰۰، کرامنیک بر گری کاسپاروف پیروز شد و چند سال قهرمان شطرنج جهان بود. کرامنیک سال گذشته از رقابت‌های شطرنج بازنشسته شد. او معتقد است این روزها خلاقیت شطرنج کاهش یافته است. قهرمان پیشین شطرنج جهان، کامپیوترها و محاسبه‌های بی‌روح را سرزنش می‌کند که با فراهم‌کردن مجموعه‌ی عظیمی از راهکارها، کار را برای بازیکنان آسان کرده‌اند. در ادامه این مطلب از مجله دلتا این هوش مصنوعی بخوانید.
کرامنیک به کمک یکی از کامپیوترهای قدرتمند شطرنج جهان ایده‌هایی برای بازیابی برخی هنرها و خلاقیت‌های انسان در شطرنج ارائه داد. او با دیپ‌مایند، آزمایشگاه هوش مصنوعی الفابت، همکاری می‌کند. این تیم خالق نرم‌افزار آلفازیرو است. آلفازیرو برای شکست رقبایش، ۹ سبک متفاوت شطرنج و الگوهای جدید و خلاقانه را یاد می‌گیرد. در سال ۲۰۱۷، آلفازیرو به‌خوبی توانست بهترین بازیکنان کامپیوتری شطرنج یا بازی Go یا بازی ژاپنی شوگی را شکست دهد. به‌اعتقاد کرامنیک، نتایج جدید آلفازیرو می‌تواند چشم‌اندازهای جدیدی به علاقه‌مندان شطرنج نشان دهد. پروژه‌ی یادشده حالتی مشارکتی برای رابطه‌ی بین بازیکنان شطرنج و ماشین دارد.
تقریبا ۱،۵۰۰ سال از آشنایی انسان با بازی شطرنج می‌گذرد و تغییر قوانین این بازی امری جدید نیست؛ اما امروزه، بسیاری از علاقه‌مندان و بازیکنان شطرنج معتقدند کامپیوترها این بازی را کسل‌کننده کردند. پس از آنکه بازیکنان اروپایی یکی از مهره‌های کُند شطرنج را به وزیر قدرتمند کنونی تبدیل کردند، این بازی به‌سرعت و تا ۵۰۰ سال بعد گسترش یافت. در سال ۱۹۹۶، یک سال قبل از آنکه دیپ‌بلو از شرکت IBM گری کاسپاروف را شکست دهد، بابی فیشر، یکی از اعجوبه‌های شطرنج جهان، به مطبوعات گفته بود شطرنج به طراحی مجدد نیاز دارد تا بر حافظه‌ی کامپیوتری غلبه کند و خلاقیت را توسعه دهد. ازاین‌رو، او شطرنج فیشر رندوم را رونمایی کرد. در این سبک شطرنج، قوانین معمولی ثابت می‌مانند؛ اما موقعیت‌های شروع مهره‌ها در هر بازی تغییر می‌کنند. فیشر رندوم که با عنوان Chess960 هم شناخته می‌شود، بالاخره به یکی از نوآوری‌های شطرنج جهان تبدیل شد و حالا مسابقات خود را دارد.
دیپ‌مایند و کرامنیک برای یافتن انواع جدید بازی شطرنج توانایی آلفازیرو برای یادگیری بازی از صفر را بررسی کردند تا بتوانند به زیبایی و نواقص آن در طول سال‌های گذشته پی ببرند. آلفازیرو درمقایسه‌با نسخه‌ی قبلی‌اش، یعنی آلفاگو، بسیار انعطاف‌پذیرتر و قدرتمندتر است. در سال ۲۰۱۶، آلفاگو قهرمان Go جهان را شکست داد و تحولی جدید در هوش مصنوعی رقم زد. آلفاگو بازی را براساس قوانین و روش حفظ امتیاز و برنامه‌ای از‌پیش‌تعیین‌شده برای بردن آموخت.
آلفازیرو در شطرنج از مهره‌های رقیب اطلاعی ندارد. در طول ساعت‌ها بازی سرعتی دربرابر انواع قدرتمندتر از خود، مهارت پیدا کرد و از دیدگاه بسیاری از افراد، از موتورهای شطرنج قبلی رفتار طبیعی‌تری از خود نشان می‌دهد. آلفازیرو در فرایند یادگیری به مهارت‌ها و ایده‌های قرن‌ها شطرنج انسان دست یافت و به استعداد خود اضافه کرد.
آلفازیرو متناسب با سبک شطرنج ارزش‌های متفاوتی برای مهره‌ها قائل است. برای مثال، براساس قوانین معمولی، ارزش وزیر برابر با ۹/۵ سرباز و براساس قوانین تورپدو، ارزش وزیر برابر با ۷/۱ سرباز است. پژوهشگران دیپ‌مایند درنهایت از تحلیل‌های کرامنیک یکی از مغزهای بزرگ شطرنج جهان، برای پروژه‌ی خود کمک گرفتند.
کرامنیک امیدوار است ماجراجویی‌های آلفازیرو بتواند بازیکنان تمام سطوح را راضی کند. محبوبیت شطرنج در طول سال‌ها همواره افزایش یافته است؛ اما به‌گفته‌ی جنیفر شاهید، یکی از قهرمانان شطرنج ایالات متحده، محبوبیت این بازی به‌تازگی با شبیه‌سازی‌های ذهنی جدید با سرعت چشمگیرتری افزایش یافته است. افزایش محبوبیت Chess960 هم نشانه‌ی ذائقه‌‌ی افراد به انواع جدید این بازی به‌ویژه برای سوپراستارها است.
بیشتر بخوانید: برای مطالعه بیشتر در حوزه هوش مصنوعی مطلب «ربات GPT-3 آینده هوش مصنوعی» را بخوانید.
علی
۸ آبان ۱۳۹۹ در ۱۲:۳۴ ب٫ظ
مطلب بسیار جالبی بود. ممنون