اکثر افرادی که قصد برگشت زدن چک را دارند، از مراحل و مهلت‌های قانونی برای انجام اقدامات لازم آگاهی ندارند. این عدم اطلاع منجر می‌شود تا کسانی که قصد پیگیری طلب خود را از طریق مراجع دادگستری دارند، در طی این روند دچار سر‌درگمی شوند. یکی از این موارد گرفتن گواهی عدم پرداخت در مهلت قانونی است که نگرفتن این گواهی باعث متزلزل شدن حقوق افراد برای مطالبه وجه چک و یا شکایت از صادر کننده چک بلا‌محل می‌شود. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی دریافت گواهی عدم پرداخت و مهلت آن می‌پردازیم.
گواهی عدم پرداخت چیست؟
هر زمان که چک برگشتی باشد، یعنی هر زمانی که دارنده چک به بانک مراجعه کند و وجه چک به یکی از دلایل مشخص شده در قانون پرداخت نشود و دارنده چک تصمیم بگیرد آن را برگشت بزند، بانک موظف است برگه‌ای تحت عنوان گواهی عدم پرداخت به دارنده چک بدهد. در واقع در گواهی، علل یا علتی که باعث عدم پرداخت وجه شده است به طور واضح ذکر می‌شود و بعد از مهر و امضا از طرف بانک، به دارنده چک داده می‌شود. در گواهی عدم پرداخت مشخصات کامل چک و مشخصات و نشانی کامل صادر کننده چک نوشته می‌شود و برای این‌که صادر کننده از برگشت خوردن چک خود مطلع شود، بانک نسخه‌ای از گواهی عدم پرداخت چک را با ذکر نام و نام خانوادگی و نشانی کامل دارنده چک، به نشانی او می‌فرستد. اگر موجودی حساب کمتر از میزان مندرج در چک باشد، دارنده چک می‌تواند مبلغ موجود را دریافت کند و بابت مقدار مبلغی که در حساب موجود نبوده و به او دریافت نشده است، از بانک گواهی بگیرد.
گواهی عدم پرداخت چک کیفری
در صورتی‌که دارنده چک بخواهد چک را از طریق کیفری پیگیری کند، برای برگشت زدن چک تنها ۶ ماه فرصت دارد و باید از تاریخ صدور چک تا ۶ ماه چک را برگشت زده و گواهی را از بانک دریافت کند. بعد از گذشت این مدت، دیگر امکان دریافت گواهی برای آغاز شکایت کیفری وجود ندارد.
گواهی عدم پرداخت چک پشت نویسی شده
مهلت دریافت گواهی عدم پرداخت در چک پشت‌نویسی شده متفاوت است. دارنده چک پشت‌نویسی شده بعد از مراجعه به بانک و عدم دریافت وجه، برای این‌که بتواند وجه پرداخت نشده را هم از صادر کننده چک و هم پشت‌نویس آن مطالبه کند، باید در مواعد مشخص شده در قانون به بانک مراجعه کند. این مواعد برای چک‌های پشت‌نویس شده‌ای که در یک شهر صادر شده‌اند و قرار است در همان شهر وصول شوند ۱۵ روز از تاریخ صدور و برای چک‌هایی که از یک نقطه به نقطه دیگر ایران صادر شده‌اند، ۴۵ روز از تاریخ صدور است. اگر دارنده در این مواعد به بانک مراجعه و گواهی عدم پرداخت، دریافت کرد می‌تواند از صادر کننده و پشت‌نویس به دادگاه حقوقی مراجعه کند. در این شرایط تنها می‌توان به شیوه حقوقی اقدام کرد، اما اگر در مدت‌های مشخص شده در قانون، به بانک مراجعه نشود و گواهی عدم پرداخت چک پشت‌نویسی شده دریافت نشود تنها صادر کننده مسئول خواهد‌بود و دیگر نمی‌توان علیه پشت‌نویس در دادگاه دادخواست ارائه کرد.
برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر چک رمز دار و قوانین آن را مطالعه کنید.
