اعسار و شرایط تقاضای آن

فردی که به دیگری بدهکار است باید در مهلت تعیین شده از عهده تعهد یا تعهدات خود برآید. اما گاهی ممکن است شرایطی برای فرد متعهد ایجاد شود که نتواند تعهدات خود را انجام دهد. یکی از این شرایط که بدهکار نمی‌تواند از عهده تعهدات خود برآید، اعسار است. در مجله دلتا به بررسی اعسار از پرداخت بدهی ، انواع و شرایط تحقق آن پرداخته شده است.

اعسار از پرداخت بدهی

اعسار در لغت به معنای نیازمند شدن و تنگ دست گردیدن است. در اصلاح حقوقی ناتوانی مالی افراد از پرداخت بدهی یا مبلغی که در دادگاه به پرداخت آن محکوم شده‌اند و یا هزینه دادرسی غیر تجارتی را اعسار می‌گویند. بنابراین اگر افراد غیر تاجر به دلیل ناتوانی مالی، نتوانند بدهی‌های خود را بپردازند، آن‎ها را معسر و آن حالت را اعسار می‌گویند.

انواع اعسار

اعسار به دو صورت مطلق و نسبی وجود دارد. در ادامه هر یک توضیح داده شده است.

اعسار مطلق چیست ؟

اعسار مطلق وقتی است که شخص به طور کامل از پرداخت مبلغی که به آن محکوم شده (محکوم به) یا هزینه دادرسی عاجز و ناتوان بوده و یا در حال حاضر هیچ گونه دسترسی به اموال و دارایی خود ندارد. و نیز تفاوتی نمی‌کند پرداخت مبلغ به صورت یکجا  و یا به صورت اقساط تعیین شود. به عبارت دیگر شخص بدهکار، خود را در وضعیتی معرفی می‌کند که  اموال یا شغلی ندارد. بنابراین تقاضای صدور حکم به اعسار مطلق خود را دارد که در نتیجه آن، حتی به صورت اقساط نیز موظف به پرداخت بدهی نیست. اما هرگاه مالی از او بدست آید با معرفی طلبکار، قابل توقیف است.

اعسار نسبی

چنانچه فرد به طور یکجا تمکن پرداخت محکوم به و یا هزینه دادرسی را نداشته باشد ولی قادر به پرداخت قسطی آن باشد، به چنین فردی معسر نسبی گفته می‌شود.

شایان ذکر است که در اغلب دعاوی اعسار، فرد ادعا می‌کند قدرت پرداخت یکجای بدهی را ندارد اما با توجه به قدرت کار کردن و درآمد ماهانه‌ای که دارد، می‌تواند به صورت قسطی بدهی‌اش را پرداخت کند. که به تشخیص دادگاه شخص باید قسمتی از بدهی را به صورت پیش پرداخت و مابقی را در طی مدت معینی بصورت اقساطی بپردازد. به طور مثال اعسار از پرداخت یکجای مهریه زن توسط مرد که دادگاه خانواده طبق قوانین و مقررات، مرد را محکوم به پرداخت تعدادی سکه به صورت یکجا می‌کند و سپس باید بصورت اقساطی در قالب نیم سکه یا تمام سکه باقی بدهی خود را به دلیل مهریه قانونی همسر به او بپردازد.

هزینه‌های دادرسی شامل چه مواردی می‌شوند؟

طلق قانون، منظور از هزینه دادرسی عبارت است از :

۱. هزینه برگه‎هایی که به دادگاه تقدیم می‎شود.

۲. هزینه قرارها و احکام دادگاه

۳. هزینه‌هایی مانند هزینه تمبر، دستمزد کارشناس، هزینه اجرای قرار معاینه، تحقیقات محلی و …جزء هزینه دادرسی محسوب می‌شوند.

باید در نظر داشت که در شکایات ممکن است هزینه‌های مذکور به قدری باشد که از عهده پرداخت شخص خواهان یا شاکی خارج باشد و نتوانند هزینه مذکور را پرداخت کنند، که در این حالت، موضوع اعسار از هزینه‌های دادرسی مطرح می‌شود.

مطلب پیشنهادی : برای آشنایی بیشتر با نحوه اعتراض به رأی دادگاه مطلب “اعتراض به رای دادگاه ؛ چرا و چگونه؟” را مطالعه کنید.