تهدید ؛ و مجازات آن در قانون

تهدید یعنی ترساندن و وادار کردن دیگری به  ارتکاب جرم یا گرفتن مال که بر خلاف میل آن شخص است به‌ طوری که تهدیدشونده از ترس عاقبت کار یا ترک آن ، مجبور به اطاعت از تهدیدکننده باشد. تهدید از جمله جرائمی است که بزه کاران برای رسیدن به مقاصد خود به آن متوسل می‌شوند و تمام قوانین کیفری دنیا از جمله قانون مجازات اسلامی ایران، آن را جرم دانسته است. ما در این نوشتار به بررسی اقسام تهدید و مجازات آن در قانون می‌پردازیم. در ادامه با مجله دلتا همراه باشید.

انواع تهدید و مجازات آن ها

تهدید انواع و اقسام مختلفی دارد که در ادامه آن ها را بررسی می‌کنیم .

۱. تهدید به ‌منظور گرفتن نوشته، سند، مدرک و…

طبق ماده‌ ۶۶۸ قانون مجازات اسلامی «هر کس با جبر و قهر (اجبار) یا با اکراه و تهدید، دیگری را ملزم به دادن نوشته، سند، امضا یا مهر کند و یا سند و نوشته‌ ای که متعلق به او یا سپرده به او است را از وی بگیرد، به حبس از سه ماه تا دو سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.» این جرم، از جرائم قابل گذشت است که رسیدگی به آن، فقط با شکایت شاکی خصوصی آغاز می‌شود و در صورت رضایت و اعلام گذشت شاکی، تعقیب متهم فوراً متوقف می‌شود.

۲– تهدید به ضرر‌های جسمانی، مالی و…

بر اساس قانون، هر کس دیگری را به قتل، ضرر‌های نفسی (جسمی) ، شرافتی، مالی یا به افشای اسرار وی یا بستگان او تهدید کند، اعم از این‌ که به این واسطه، تقاضای تهدیدکننده انجام شده باشد یا خیر، وی به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا حبس از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد. برای مثال اگر شخصی دیگری را به شکستن دست و یا چاقو زدن تهدید کند، عمل او مصداق تهدید به ضرر‌های نفسی (جسمی) است، و اگر آن فرد را تهدید به بردن آبرو و ناموس یا تهدید به افشای اسرار او یا بستگان وی کند، این عمل، تهدید به ضرر‌های شرفی محسوب می‌شود. شایان ذکر است که ملاک تشخیص این‌ که چه اموری برای چه کسانی جزء اسرار محسوب می‌شود، به طور عرفی مشخص می‌شود. در واقع می‌توان گفت اموری که از افشای آن ضرر و زیان مادی یا معنوی متوجه شخص خواهد شد، به موجب قانون، جزء اسرار محسوب شده و تهدید به افشای آن جرم است. این تهدید، از جرائم قابل گذشت است.

۳– اجبار با استفاده از سلاح

به‌ موجب ماده‌ ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی «هر کس به ‌وسیله‌ چاقو و یا هر نوع سلاح تظاهر یا قدرت‌ نمایی کند یا آن را وسیله‌ مزاحمت اشخاص یا اخاذی یا تهدید قرار دهد یا با کسی گلاویز شود، در صورتی که از مصادیق محارب (شخصی که با حکومت در ستیز و جنگ است) نباشد، به حبس از شش ماه تا دو سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد». شایان ذکر است که منظور از اسلحه، سلاح سرد مانند چاقو و سلاح گرم مانند کلت کمری است. این تهدید، از جمله جرائم غیرقابل گذشت است به این معنا که رسیدگی به آن نیازمند طرح شکایت از سوی شاکی خصوصی نیست. و دادستان در صورت اطلاع از وقوع چنین جرمی بر علیه تهدیدکننده، شکایت و طرح دعوا می‌کند.

۴– وادار کردن دیگران به ارتکاب جرم

گاهی اوقات مجرمان برای رسیدن به اهداف خود، فرد یا افرادی  را تهدید می‌کنند و آن اشخاص از ترس، دست به عمل مجرمانه می‌زنند و مرتکب عمل خلاف مورد نظر آن ها شود. در این موارد باید گفت که هرگاه تهدید به ‌قدری قوی باشد که علاوه بر سلب رضایت، اراده نیز از تهدیدشونده گرفته شود، وی هیچ مسئولیتی نخواهد داشت و مسئولیت کیفری متوجه اجبار کننده خواهد بود. زیرا مسئولیت کیفری فقط زمانی محقق می‌شود که فرد حین ارتکاب جرم، عاقل، بالغ و مختار باشد. بنابراین هرگاه کسی بر اثر تهدید غیر قابل تحمل، مرتکب رفتار مجرمانه شود، مجازات نمی‌شود و به‌ جای او تهدیدکننده به مجازات محکوم خواهد شد. البته به موجب قانون مجازات اسلامی؛ تهدیدشونده نمی‌تواند به دلیل تهدید، فردی را به قتل برساند زیرا تهدید هرگز مجوز قتل نیست و اگر کسی دیگری را ولو از روی اکراه به قتل برساند، قصاص و اکراه کننده نیز به حبس ابد محکوم می‌شود. مگر آن که اکراه شونده طفل غیرممیز ( به صغیری گفته می‌شود که دارای قوه درک و تشخیص نیست. خوب و بد را تشخیص نمی‌دهد و نمی‌تواند اراده ای برای انجام اعمال خلاف داشته باشد. کودک زیر هفت سالگی را به عنوان صغیر غیر ممیز می‌شناسند) یا مجنون باشد که در این صورت فقط اکراه‌ کننده محکوم به قصاص می‌شود. شایان ذکر است که یکی دیگر از از انواع این جرم، تهدید پیامکی است.

شرایط تحقق تهدید در قانون ایران

تهدید در کلیه مواردی که در بالا ذکر شد فقط در صورتی محقق می‌شود که تمام شرایط زیر را داشته باشد:

1. باید در ارتباط با موضوعی معین و مشخص باشد و تهدیدکننده به طور واضح فرد را به قتل یا ضرر‌های مادی، معنوی، شرفی و افشای اسرار خود یا بستگانش تهدید کند. مثلاً اگر شخصی به دیگری بگوید «حسابت را می‌رسم» یا «کاری می‌کنم که مرغان هوا به حالت گریه کنند» ، این جملات به دلیل مبهم بودن و معلوم نبودن نوع ضرر مادی یا معنوی تهدید محسوب نمی‌شود.
2. تهدید باید با ارتکاب اعمال غیر قانونی و برای رسیدن به منفعت نامشروع صورت پذیرد. بنابراین اگر کسی برای رسیدن به حق خود، به دیگری هشدار دهد که علیه او نزد مراجع قانونی شکایت خواهد کرد، این عمل جرم محسوب نمی‌شود.
3. تهدیدکننده توان انجام تهدید را داشته باشد و باید نسبت به تهدیدشونده مؤثر واقع شود. شناسایی مؤثر بودن این موضوع، منوط به اوضاع و احوال تهدیدکننده و تهدیدشونده است. به طور مثال اگر شخصی ناتوان، فردی نیرومند را تهدید به کتک زدن و آسیب رساندن جسمی کند، از آن‌جا که این نحو از ترساندن، وحشتی در فرد نیرومند ایجاد نمی‌کند، این جرم محقق نمی‌شود.
4. صرف ترس از کسی یا چیزی تهدید به شمار نمی‌آید. بلکه ترس باید از عمل تهدیدکننده ناشی شده باشد.