در قانون مدنی «وقف» یعنی مال، حبس و منافع آن «تسبیل» شود. به بیان ساده تر مالک، مال را از ملکیت خود خارج می کند تا منافع آن صرف امور خیریه شود. یعنی فردی با نیت انسان دوستانه و خیرخواهانه، مانع نقل و انتقال تمام یا بخشی از اموالش شود تا بدین وسیله دیگران برای همیشه از مال او استفاده کنند.
فرضاً شخصی خانه مسکونی اش را وقف ایتام می کند تا از محل آن برای مراقبت و نگهداری کودکان بی سرپرست استفاده شود. به فردی که وقف برای او صورت گرفته، «موقوف علیه» گفته می شود. ممکن است وقف برای تعداد زیادی از مردم باشد که به آن «وقف عام» می گویند؛ مانند وقف زمین برای بیمارستان یا مدرسه.
معمولاً واقف در حین وقف، کسی را برای اداره امور وقف تعیین می کند. به این فرد، «متولی» یا ناظر می گویند که وظیفه او تصمیم گیری، نظارت و بازرسی بر اموال وقف شده است. گاهی اوقات واقف، خودش را متولی امور وقف قرار می دهد.
فروش املاک وقفی در چه شرایطی امکان دارد؟
فروش مال موقوفه فقط در شرایط خاصی امکان پذیر است:
- خرابی مال موقوفه، به طوری که تعمیر یا اصلاح آن ممکن نباشد.
- اختلافات شدید حاصله بین موقوف علیهم به طوری که بیم قتل و خونریزی رود.
بایستی به این نکته هم توجه کرد که اگر مال موقوفه فروخته شود باید با پول حاصل از فروش، هدف واقف به نحو دیگری اجرا شود. برای این کار کسب مجوز از «سازمان اوقاف و امور خیریه» ضروری است.
آیا می توان املاک وقفی را اجاره داد؟
در بعضی موارد ممکن است با توجه به شرایط ملک، نه فروش مال موقوفه ممکن باشد و نه استفاده از آن. در این شرایط می توان مال موقوفه را اجاره داد.
مستاجر در صورت تمایل به ساخت بنا در زمین موقوفه، باید ابتدا وجهی را به متولی پرداخت کند و تا آخر عمر نیز که زمین در اختیار او است طبق قیمت روز اجاره بدهد. بنای ساخته شده در زمین موقوفه، متعلق به خود مستاجر است و حتی پس از اخذ پایان کار می تواند برای آن سند نیز بگیرد.
سایر مطالب حقوقی را در مجله دلتا مطالعه کنید.
