جرائم از نظر قانون به دو دسته قابل گذشت و غیر قابل گذشت تقسیم میشوند. ارتکاب جرائم موجب مختل شدن امنیت روانی و اجتماعی مردم و جامعه می‌شود. بنابراین در قانون تدابیری برای جلوگیری از اقدامات مجرمانه در نظر گرفته شده است. به گزارش مجله دلتا این تدابیر قانونی عبارتند از مجازات اصلی، تکمیلی و تبعی و یا مجازات های جایگزین حبس که با توجه به اهمیت و شدت آثار جرائم و از لحاظ تاثیری که بر جامعه و فرد زیان دیده میگذارد، تعیین میشوند.
جرم قابل گذشت به چه جرمی گفته می‌شود؟
جرائم قابل گذشت، جرائمی هستند که با شکایت شاکی آغاز و با رضایت مجنی علیه (شخص زیان دیده) یا وراث او در هر مرحله متوقف می‌شود. در واقع برای پیگیری و تعقیب جرم و مجرم باید مجنی علیه (شخص زیان دیده) حتما شکایت کرده باشد تا تعقیب کیفری آغاز شود؛زیرا دادستان در این گونه جرائم نمیتواند شخصا” و بدون شکایت شاکی، متهم را تحت تعقیب قرار دهد، حتی اگر خود دادستان هم ناظر وقوع جرم بوده باشد.
در صورت وقوع جرم، زیان دیده تا مدت یک سال از زمان وقوع جرم می‌تواند به مراجع کیفری شکایت کند و یا در صورت فوت زیان دیده قبل از انقضای مدت یاد شده، وراث وی می‌توانند تعقیب کیفری فرد را تا شش ماه بعد از فوت او بخواهند، در غیر این صورت حق شکایت کیفری آن ها از بین خواهد رفت.
شرایط جرائم قابل گذشت
۱.گذشت شاکی باید بدون هیچ قید و شرط باشد. به طور مثال اگر در جرم ترک نفقه، زن به عنوان شاکی بخواهد با این شرط اعلام گذشت کند که «چنانچه شوهرم متعهد شود رفتار خوبی داشته باشد و هر ماه نفقه ام را بپردازد حاضر به گذشت متهم هستم» این رضایت به دلیل آن که مشروط و مقید «به رفتار خوب مرد است»، به آن ترتیب اثر داده نمیشود.
۲.در مواردی که از جرمی چند نفر متضرر شوند با شکایت هر یک از آنان تعقیب و رسیدگی شروع می‌شود ولی متوقف شدن تعقیب یا رسیدگی یا اجرای حکم منوط به گذشت کلیه کسانی است که شکایت کرده اند.
۳.حق گذشت به ورثه قانونی متضرر از جرم منتقل می‌شود. بنابراین در صورت گذشت کلیه کسانی که ورثه متضرر از جرم هستند، تعقیب و رسیدگی و یا اجرای مجازات متوقف خواهد شد.
۴.گذشت باید صریح، روشن، و قطعی باشد. در غیر این صورت به رضایت ترتیب اثر داده نخواهد شد. به کار بردن الفاظی مثل گذشت کردم، دیگر شکایتی ندارم و…، نشان دهنده اراده متضرر از جرم و اعلام گذشت است.
شایان ذکر است که گذشت امکان دارد به طور شفاهی یا کتبی باشد. اگر اعلام گذشت شفاهی است باید در صورت جلسه ای نوشته شده و به امضا یا اثر انگشت رضایت دهنده برسد و نویسنده صورت جلسه، زیر آن را امضا کند.
گذشت کتبی ممکن است رسمی یا غیر رسمی باشد. رضایت نامه زمانی رسمی تلقی می‌شود که در یکی از دفترخانه های اسناد رسمی یا نزد مقامات صالح در حدود صلاحیت آنان تنظیم شود. اگر رضایت نامه غیر رسمی و عادی به مرجع قضایی ارائه شود برای تشخیص درستی آن باید دقت بیشتری به عمل بیاورند و حتما محرز گردد که این رضایت نامه از سوی متضرر از جرم صادر شده است.
مصادیق جرائم قابل گذشت
در قانون تعداد جرم های غیر قابل گذشت بیش از جرائم قابل گذشت است و در صورتی که در مورد قابل گذشت و یا غیر قابل گذشت بودن جرمی در قانون مطلبی ذکر نشده باشد، در این صورت اصل بر غیر قابل گذشت بودن جرم است. برخی از جرم های قابل گذشت که در قانون ذکر شده است عبارتند از:
- توهین به اشخاص و افراد
- تهدید افراد به ضرر جانی مالی
- گرفتن امضا و یا نوشته از دیگری همراه با تهدید و اکراه و زور و اجبار
- انتساب و افترای جرم به شخصی که توسط او انجام نشده است.
- صدور چک بلامحل؛ در صورتی که شخص چکی را که خالی از اعتبار است صادر کند، در صورت رضایت دارنده چک، مجازات او متوقف می‌شود.
