زیگورات یعنی پرستشگاه(+ویدئو)

بزرگترین زیگورات دنیا که در ایران واقع شده، چغازنبیل نام دارد و نخستین اثر تاریخی ایران است که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت درآمده. بنای باشکوه زیگورات چغازنبیل در ۱۲۵۰ سال پیش از میلاد و در زمان تمدن عیلامی‌ها ساخته شد. زیگورات چغازنبیل پرستشگاهی ۵ طبقه بود که به خدایان محافظ شهر شوش تقدیم شده بود و به عنوان هسته مرکزی شهر “دور اونتاش” به شمار می‌رفت. با صفحه گردشگری مجله پیام دلتا همراه باشید تا با هم به باشکوه‌ترین زیگورات دنیای قدیم سفر کنیم و از جزییات معماری آن لذت ببریم.

داستان زیگورات چغازنبیل

پیش از روی کار آمدن سلسله هخامنشیان در ۲۵۰۰ سال پیش، در محدوده خوزستان، تمدن عیلامی روی کار بود و بر آن محدوده حکومت می‌کرد. اونتاش پادشاه عیلام در محدوده‌ای که بین هفت تپه و شوش کنونی قرار دارد، شهری بر پا ساخت. این شهر دو حصار داشت. در هسته مرکزی حصار درونی، زیگوراتی باشکوه در پنج طبقه برپا داشت که ارتفاعش به ۵۲ متر می‌رسید. بین حصار اول و دوم شهر نیز معابد کوچکتری ساخت و آن را به الهه‎گان و خدایان سرزمینش تقدیم کرد.

پیشکشی برای خدایان

اونتاش، زیگورات چغازنبیل را به خدای محافظ شهر شوش- اینشوشیانک- تقدیم کرد. تا ابتدای قرن اخیر، این معبد بی‌همتا کشف نشده بود. طی ماجراهایی که در پی کاوش نفت در خوزستان اتفاق افتاد، کارگری غیر ایرانی متوجه نشانه‌هایی از حضور سازه‌ای بی‌همتا در منطقه شد و طی عملیات حفاری، زیگورات چغازنبیل که سالیان دراز در زیر تپه‌ای از خاک و شن به صورت سبدی وارونه مدفون بود، کشف شد. زیگورات یا زیقورات به سازه‌ای می‌گویند که کاربری مذهبی دارد و وسعت هر طبقه، از طبقه بالایی خودش بیشتر است. چغازنبیل نام محلی این بنا و به معنی سبد وارونه است.

این ساختمان ۵ طبقه داشت

باستان شناسان برآنند که زیگورات چغازنبیل ۵ طبقه داشته؛ گرچه هم اکنون فقط دو طبقه و نیم از آن باقی مانده است. طبق بررسی‌های گیرشمن، باستان‌شناس نام‌آور فرانسوی، طبقه پنجم به رنگ آبی فیروزه‌ای و طلایی بوده و عیلامی‌ها اعتقاد داشتند خدای‌شان در این طبقه سکونت دارد و با غروب خورشید از خانه‌اش می‌رود و فردا صبح همراه با طلوع خورشید، مجدد به خانه باز می‌گردد. تنها خانواده سلطنتی و کاهنان اجازه ورود به این طبقه را داشتند.

دستگاه تصفیه آب حتی پیش از میلاد مسیح

یکی از شگفتی‌های زیگورات چغازنبیل ، همراه بودنش با تاسیسات تصفیه آب است. در کنار مجموعه بی‌همتای زیگورات چغازنبیل ، حوضچه‌هایی کشف شده که باستان شناسان کاربری آن را تصفیه آب عنوان کرده‌اند. عیلامی‌ها آب دز را توسط کانال عظیمی که حفر کرده بودند، به “دور اونتاش” منتقل می‌کردند. از آنجایی که آب گل‌آلود بود، در مسیر آب حوضچه‌هایی برای ته‌نشین شدن رسوبات ساخته بودند و آب را با تنبوشه‌های سفالی و شیشه‌ای به زیگورات چغازنبیل و دیگر بناها منتقل می‌کردند.

چطور برویم؟

هیچ قطار، اتوبوس، تاکسی و یا مینی‌بوسی از مسیر زیگورات چغازنبیل عبور نمی‌کند. از این رو ناچارید با خودروی شخصی یا تور به زیگورات چغازنبیل سفر کنید. باید به جاده‌ای که شوش را به هفت تپه متصل می‌کند وارد شوید. ۴۰ کیلومتر بعد از شوش و ۲۰ کیلومتر مانده به هفت‌تپه، مسیر دسترسی به زیگورات چغازنبیل را خواهید دید.

کی برویم؟

زیگورات چغازنبیل از ساعت ۷ صبح تا ۸ عصر قابل بازدید است. بهتر است ساعات ابتدایی روز را برای بازدید در نظر بگیرید تا گرما کلافه‌تان نکند. همچنین در ساعات نزدیک به پایان کار مجموعه قصد بازدید نکنید. ممکن است نتوانید بازدید دلچسبی داشته باشید و مجبور شوید زودتر محوطه زیگورات را ترک کنید. از مهر تا فروردین بهترین زمان برای بازدید از زیگورات به شمار می‌رود.

کی نرویم؟

در بازه بیست روزه تعطیلات نوروزی بازدیدها به اوج خود می‌رسد. ممکن است محوطه باستانی “دور اونتاش” را شلوغ ببینید. به دلیل دمای هوا  در میانه روز، صبح و عصر افراد بیشتری از محوطه و زیگورات بازدید می‌کنند. تقریبا در تمام طول سال زیگورات چغازنبیل را باز خواهید دید. فقط در تعطیلات رسمی به مناسبت عزاداری که بیش از ۶ روز در طول سال نیست، امکان بازدید از زیگورات چغازنبیل وجود ندارد. روزهای تعطیل به مناسبت عزاداری در تقویم رسمی ایران مشخص شده است.

نکات مهم برای بازدید

عکس‌برداری از محوطه‌های تاریخی بدون استفاده از فلاش و سه‌پایه ایرادی ندارد. روی سنگ‌فرش‌های اطراف محوطه زیگورات چغازنبیل ، اثر پای کودکی روی سنگ حک شده. از بازدید آن غافل نشوید. همراه داشتن کلاه لبه‌دار، عینک آفتابی و کرم ضد آفتاب توصیه می‌شود.

همچنین بطری آب به همراه داشته باشید. در اطراف محوطه زیگورات چغازنبیل با امکانات رفاهی چندانی رو‌به‌رو نخواهید شد. بنابراین بهتر است خوراکی سبک با خودتان داشته باشید. اطراف محوطه زیگورات چغازنبیل سایه‌بان ندارد.

اگر در یک روز آفتابی راهی زیگورات چغازنبیل می‌شوید، شاید بهتر باشد با خودتان چتر ببرید. پوشیدن لباس آستین‌دار رنگ روشن با الیاف طبیعی به شما کمک می‌کند گرما را بهتر تحمل کنید. محوطه زیگورات چغازنبیل راهنما و سرویس بهداشتی فرنگی ندارد.

نکات مهم برای بازدید افراد با نیازمندی‌های خاص

بازدید از محوطه تاریخی زیگورات برای افراد با نیازمندی‌های خاص بدون مشکل و محدودیت است. عزیزانی که از ویلچر استفاده می‌کنند به راحتی می‌توانند از این محوطه دیدن کنند. به نظر می‌رسد این مکان برای بازدید خانواده‌های دارای فرزند اوتیسم نیز مناسب باشد.