شرایط شهادت و گواهی در دادگاه

هر فردی که مدعی حقی است، باید آن را اثبات کند و بر اساس قانون یکی از موارد اثبات دعوی، شهادت است.شهادت از مجموعه کارهایی است که معمولا اشخاصی که مشکلات حقوقی و کیفری پیدا می‎کنند به آن دقت دارند. شهادت گواهان، یکی از علت های شناسایی موضوع و موارد شکایت در دادگاه‌ها به حساب می‎آید و عبارت است از اطلاعات یک فرد خارج از دعوی که موضوع مورد ادعا را دیده یا شنیده باشد یا اگر مورد، از موارد دیدنی و شنیدنی نباشد، از آن آگاه شده است.با مجله پیام دلتا همراه باشد.

به عبارت دیگر، شهادت دادن به این معنا است که شخص از واقعه‌ای جزیی یا کلی که بین ۲ یا چند نفر صورت گرفته است، در دادگاه یا نزد مراجع قضایی یا قانونی خبر دهد یا اطلاع‌رسانی کند. احضار گواه یا شاهد در دعاوی کیفری بر حسب درخواست شاکی یا متهم و به تشخیص قاضی انجام می‌شود. همچنین فردی که به عنوان شاهد برای بیان وقوع رخدادی در دادگاه حاضر می‌شود باید دارای شرایط و ویژگی‌هایی باشد.

اختیار قاضی در پذیرش شهادت

قاضی یا دادرس مختار است شهادت را بپذیرد یا رد کند. زیرا ممکن است قاضی تشخیص دهد شاهد واجد شرایط قانونی مورد نظر نیست. به عنوان مثال مطابق قانون، اظهارات دیوانه و افرادی که به سن بلوغ یعنی ۱۵ سال تمام نرسیده‌اند، قابل اعتماد نیست. همچنین، وجود قصد ، اختیار و اهلیت ضروری است و در صورت نبود یا مفقود بودن هر یک از این شرایط، شهادت بلااثر خواهد بود.

اگر شهادت در شرایط اکراه انجام شده باشد، معتبر نیست چرا که ممکن است برای قاضی نسبت به موضوع آگاهی و علم ایجاد کند اما به عنوان یکی از ادله اثبات دعوی موثر نخواهد بود.

مجازات شهادت دروغ

کسی که اقدام به شهادت دروغ کند، دارای مسئولیت مدنی و کیفری خواهد بود. به این معنا که اگر کذب بودن شهادت او اثبات شد، نه فقط   باید خسارات وارده به دلیل این نوع شهادت خود را بپردازد و جبران کند بلکه از لحاظ کیفری نیز دارای مسئولیت خواهد بود.

یعنی اگر دروغ بودن گواهی او محرز شود، باید ضرر وارده به دلیل گواهی خود را بدهد و غرامت بپردازد و از نظر کیفری هم مسئولیت دارد. قانون آیین دادرسی کیفری سال ۱۳۹۲، گواهی دروغ را به طور جدی مورد بررسی و توجه قرار داده است.

طبق این قانون، در مورد افرادی که در روند تحقیقات مقدماتی و دادرسی به هر دلیلی بازداشت  و از سمت مراجع قضایی، حکم بی گناهی یا قرار تعقیب نکردن در خصوص آنان صادر می‎شود، این طور آمده است که آنان می‎توانند ضرر روزهای بازداشت را از دولت درخواست کنند. همین طور که اگر که بازداشت به دلیل شهادت دروغ  یا مقصر مقام قضایی باشد ، دولت بعد از پرداخت خسارت قادر است به مسئول اصلی رجوع کند.

اعتبار گواهی بر شهادت چیست؟

طبق قانون معتبر است. در صورتی که گواهی به شهادت فرد قابل اعتمادی باشد که به دلایلی نتوانسته است در دادگاه حاضر شود. شهادت باید به طور قطعی و یقین باشد و بر اساس ماده ۱۳۱۵ قانون مدنی «شهادت باید از روی قطع و یقین باشد؛ نه به طور شک و تردید» این موضوع به آن معنا است که شاهد آنچه را در دادگاه می‌گوید باید دیده، شنیده یا حس کرده باشد.

شاهد چه شرایطی داشته باشد؟

سن شاهد باید ۱۵ سال تمام شمسی باشد. براساس قانون، شهادت اطفالی که به سن ۱۵ سال تمام نرسیده‌اند فقط ممکن است برای اطلاع از موضوع شنیده شود؛ مگر در مواردی که قانون شهادت این اطفال را معتبر شناخته باشد.

شهادت افراد دیوانه معتبر نیست اما افرادی که به جنون ادواری مبتلا هستند اگر در زمان سلامتی شهادت بر امری بدهند معتبر است. همچنین شهادت فردی که بر اثر کهنسالی یا بیماری دچار فراموشی شده باشد، پذیرفته نیست.

در واقع ، یکی از شرایط اصلی که شاهد باید داشته باشد، رسیدن او به سن بلوغ و عقل است. این شرط از آن نظر دارای اهمیت بسیار است که درک صحیح فرد از گواهی (شهادت) بر موضوع را تضمین می‎کند.

شهادت شهود باید مطابق با موضوع شکایت باشد. در دعاوی که تعداد شهود زیاد است باید میان مفاد شهادت شهود اتحاد باشد و در صورتی  معتبر است که همه به یک واقعه رخ‌داده شهادت دهند.