الله الله از این مکان!

باورتان می‌شود در همین ایران خودمان چند عالی قاپو داریم؟ یکی در اصفهان، یکی در قزوین و دیگری در اردبیل! مقبره شیخ صفی اردبیلی به همراه چند مقبره و بنای تاریخی دیگر در عالی قاپوی اردبیل قرار دارد و در این صفحه قصد داریم با هم به این مکان سفر کنیم تا از شگفتی‌های معماری آن به وجد بیاییم. مجموعه مقبره‌های مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. با صفحه گردشگری مجله پیام دلتا همراه باشید.

مقبره شیخ صفی اردبیلی کجاست؟

مقبره شیخ صفی در میدان عالی قاپوی اردبیل قرار دارد. در این مجموعه زیبا تنها آرامگاه شیخ صفی‌الدین وجود ندارد، بلکه چندین آرامگاه متعلق به پادشاهان صفوی و بزرگان آن دوره است. چینی خانه، سردر ورودی، راهرو میانی، جنت سرا، حیاط بزرگ، چله‌خانه، حرم‌خانه، نمای بیرونی قندیل‌خانه، شهیدگاه، آرامگاه شاه اسماعیل و گنبد الله‌الله، از قسمت‌های تشکیل‌دهنده این مجموعه است که هر یک از آن‌ها خصوصیات منحصربه‌فردی دارد. کشته شدگان جنگ چالدران نیز در این مجموعه به خاک سپرده شده‌اند.

چرا مقبره شیخ صفی اهمیت دارد؟

شیخ صفی،جد بزرگ پادشاهان صفوی است. پادشاهان صفوی مذهب شیعه را در ایران به رسمیت شناختند و در ترویج آن کوشیدند. از این رو مجموعه شیخ صفی اردبیلی، افزون بر ارزش‌های معماری و تاریخی، از نظر معنوی هم برای ایرانیان ارزشمند است. آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی، عارف و شاعر بزرگ، بزرگ‌ترین، کامل‌ترین و برجسته‌ترین خانقاه است که با استفاده از معماری سنتی ایرانی (ایلخانی و تیموری) و با الهام از تصوف بنا شده است. این مجموعه کلکسیون فاخرترین هنرهای تجسمی ایرانی است. عالی‌ترین نوع کاشی‌کاری معرق، مقرنس کاری، گچ بری کتیبه‌های نفیس، خط خطاطان بزرگ دوره صفوی، منبت‌های ارزنده، نقره‌کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی، تُنگ بری و … را  در این مجموعه می‌توانید ببینید و لذت ببرید.

چهار حیاط دارد

 مجموعه شیخ صفی چهار حیاط دارد: حیاط باغچه (بزرگ ترین حیاط)، حیاط بزرگ، که مجموعه ی بناهای اصلی دور آن قرار دارند، حیاط کوچک، فضایی بین دو حیاط باغچه و حیاط بزرگ، و حیاط جنوبی یا شهیدگاه است.

گنبدی به نام الله الله!

گنبد الله الله در بالای مقبره برجی شیخ صفی‌الدین قرار گرفته است و هسته مرکزی مجموعه را تشکیل می‌دهد. این گنبد توسط صدرالدین موسی بنا شده است. استوانه‌ای آجری شکل است که بر روی قاعده سنگی هشت ضلعی قرار گرفته و به گنبدی کم‌خیز در بالا ختم می‌شود. بیون برج و گنبد، با کاشیکاری فیروزه‌ای تزیین شده است. روی کاشی، کلمه جلاله الله به کرات تکرار شده. برای این گنبد را الله الله می‌گوید. بعضی از کارشناسان می‌گویند احتمالا مقبره از ابتدا گنبد نداشته است و گنبدش، بعدها در طول زمان به آن اضافه شده.

قبر شیخ صفی‌الدین در مرکز محوطه هشت ضلعی، داخل آرامگاه با صندوق چوبی منبّت و خاتم‌کاری ارزشمندی پوشش داده شده که در گذشته به جواهر آراسته بوده است. اما اکنون خبری از جواهر در آنجا نیست. کتیبه مفصلی به خط ثلث در حاشیه بالای آن نوشته شده است که حاوی عباراتی مانند نام مالک آرامگاه است. روی لوحی نقره‌ای، نام سازنده صندوق نوشته شده است.

سقف داخل بقعه شیخ صفی بسیار دیدنی است! کافیست سرتان رابالا بگیرید و از چیزی که می‌بینید غرق در لذت شوید. این سقف به زیبایی با هنرهای ایرانی و اسلامی تزئین شده است.

نکات مهم در بازدید از بقعه شیخ صفی

مجموعه گرچه مذهبی نیست، اما شئونات را رعایت کنید. از خوردن و آشامیدن در بقعه‌ها خودداری کنید. سر و صدای زیاد نکنید. نیازی به داشتن تجهیزات خاصی ندارید. مجموعه در وسط شهر است و  به حدود یک ساعت زمان برای بازدید نیاز دارید. عکاسی بدون سه پایه ایرادی ندارد. اما مجاز به استفاده از سه پایه عکاسی نیستید. افراد با نیازمندی‌های خاص امکان بازدید از مجموعه را دارند. تردد ویلچر امکان پذیر است. به نظر می‌رسد مجموعه از جذابیت کافی برای کودکان اتیسم برخوردار نیست و حوصله آنها را سر می‌برد. بازدید از این مکان را به خانواده‌های دارای فرزند اوتیسم صرفا به این دلیل پیشنهاد نمی‌کنیم.