توهین و افترا طبق قانون ایران چه مجازاتی دارد؟

شاید برای شما هم اتفاق افتاده که هنگام عبور از کوچه و خیابان با صحنه دعوا مواجه شده باشید و به دلیل نسبت دادن کلمات و جمله های ناپسند مجبور شوید هرچه سریع‎تر محل را ترک کنید؛ یا در شبکه‎های مجازی با خواندن مطالب و اخبار، متوجه توهین و اِفترا به افراد شوید. در این مطلب به این موضوع از منظر قانون می‎پردازیم.

اِفترا چیست؟

معنای لغوی افترا دروغ ‌بستن و بهتان‌زدن است. در اصطلاح حقوقی افترا به این معنا است که، عملی مجرمانه را به طور صریح به دیگری نسبت دهیم که این عمل برخلاف حقیقت باشد و در مراجع قضایی نیز نتوانیم اثبات کنیم که آن شخص، این عمل را مرتکب شده است.

انواع توهین و افترا طبق قانون:

افترا انواع گوناگونی دارد: افتراهایی که به شکل جمله بیان می شود یا اشاره‌های بدنی که به آن افترای شفاهی می‎گویند.

اگر توهین و افترا به‎صورت نوشتاری باشد، مانند اینکه در مقالات، روزنامه ها، تصویرهای گرافیکی و حتی صداهای ضبط شده، یا موارد پخش شده در رادیو و تلویزیون و… به این افتراها افترای رسانه‎ای می‎گویند.

تفاوتی که بین افترای شفاهی و افترای رسانه ای وجود دارد این است که، در افترای شفاهی، شاکی باید حتماً ضررهایی که به آبروی او وارد آمده را ثابت کند؛ زیرا این گونه ضرر و آسیب ها پایداری ندارند. ولی در مورد افترای رسانه‎ای، ضررهای وارد شده به آبرو و اعتبار آن فرد، مشخص هستند و بدون توجه به اثبات آنها دادگاه باید حکمی برای آن صادر کند.

زمانی می‎توان صحبت‎های توهین‎کننده را مورد اعتراض قرار داد که، دارای شرایط اتهام و افترا باشد. از نظر دادگاه به جمله ای توهین‌آمیز می‎گویند که باعث بدنامی یا بی‌اعتباری فرد گردد یا نشان دهنده دشمنی و تحقیر شود، یا به طور مثال باعث شود به اعتبار شخص در محل کار او لطمه وارد شود.

گفته و توهین باید به شاکی نسبت داده شده باشد و فرقی نمی‎کند که متهم مقصودی داشته یا نداشته باشد.

اهانت از نظر قانون جرم است

جرم اهانت می‌تواند به صورت گفتاری، کرداری، نوشتاری و یا حتی اشاره دست و چشم و امثال آن باشد. به این صورت، رفتارهایی مثل:

• انداختن آب دهان به روی اشخاص
• هل دادن تحقیرآمیز
• کلاه یا روسری کسی را به صورت خشونت آمیز از سر برداشتن و پرتاب آن به زمین ( با توجه به این موضوع که از نظر عرفی موجب تحقیر فرد است)
• بعضی اشارات انگشتان دست نیز، در فرهنگ کشور ما یا سایر کشورها توهین آمیز و تحقیر آمیز قلمداد می شود.

شایان ذکر است، اهانت و توهین می‎تواند به صورت حضوری یا غیابی صورت گیرد. اگر شخصی در یک جمع، شخصی که حضور ندارد را مورد اهانت قرار دهد، آن شخص اهانت کننده مرتکب جرم توهین شده است.

همچنین، در ارتکاب جرمِ توهین و افترا ،راست یا دروغ بودن نسبت‌ها شرط نیست و موضوع مهم این است‎که گفتار یا رفتار شخص، از نظر عرفی تحقیر کننده و اهانت آمیز باشد.

مجازات توهین کننده:

طبق ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، قانونگذار به دادگاه این اختیار را داده است که متهم و مرتکب را به یک ماه تا یک‌سال حبس و همچنین تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم کند.

برای مطالعه‎ی بیشتر به نکات حقوقی ، دانستنی های حقوقی مجله دلتا مراجعه کنید.