شبِ جمعه‎های حافظ، در مسجد عتیق شیراز

بنا‎های مذهبی و تاریخی  از نظر زیبایی و ظرافت معماری همیشه مورد توجه گردشگران بوده است. هنگام گشت‎وگذار در شهر شیراز به مسجد عتیق برمی‎خوریم که کهن‎ترین مسجد این شهر است، با زیبایی‎های بی‎نظیر و بنا‎ی منحصربه‎فرد دارالمصحف.

تاریخ نامه ای از دور دست

قدمت مسجد عتیق به زمانی بر می‎گردد که قبل از اسلام به عنوان عبادتگاه ساخته شد. هنوز مشخص نیست که این عبادتگاه آتشکده بوده یا چیز دیگر؟! اما آنچه از حکایات بر می‎آید این است که قبلاً بنای این ساختمان پایه‎گذاری شده و به دلیل زلزله، برخی بلایای طبیعی و … از بین رفته است. اما آثاری از الگوی اصلی آن باقی مانده، و در سال ۲۸۱ هجری قمری “عمرو لیث” صفاری سنگِ اول این مسجد را روی آن عبادتگاه بنا نهاد و در اواخر دوره ایلخانان، زمان شاه اسحاق، در سال ۷۵۲ ه.ق ساختمان دارالمصحف به این مسجد اضافه شد.

مسجد عتیق در جوار شاهچراغ

اگر قصد دیدن این مسجد را دارید به شیراز که رسیدید سراغ شاهچراغ را بگیرید. این بنا درضلع جنوب شرقی این آستان مقدس واقع شده است. با ۶ درِ ورودی در چهار ضلع اصلی. آنچه بیشتر مورد توجه علاقمندان به معماری قرار می‎گیرد، ساخته شدن اضلاع به سبک خاصی است. که تنها در مسجد عتیق اتفاق افتاده است. ضلع شمالی رو به قبله. ضلع جنوبی پشت به آن؛ ضلع غربی رو به آفتاب، ضلع شرقی پشت به آن.

ضلع شمالی، با ۲ دَر، که یکی از درها به نام درِ ۱۲ امامی معروف شده، چرا که در کنار مقرنس‎کاری بالای آن چهار کتیبه با نام‎های ۱۲ امام نصب شده‎است.

ضلع جنوبی، با طاق‎نمایی بلند و شبستانی کم عرض. محرابی بسیار زیبا با کاشی کاری آبی رنگ در سقف و دو ستونِ سنگیِ مارپیچ.

ضلع غربی، با رواق هایی بسیار زیبا،که درِ ورودی به حرم آستان مقدس شاهچراغ در این ضلع قرار دارد.

ضلع شرقی، با هشت طاق‎نما اما کوچکتر از طاق‎نمای اصلی و شبستانی مخروبه که قسمت معروفِ ساختمان مسجد است، قدمت این بنا را به رخ می‎کشد. دیوارهایش تخریب شده و کاملاً بلا استفاده است. (شاید عکس‎های جالبی از این قسمت برای عکاسان دست دهد.)

بالاخره دارالمصحف یا خدایخانه

دارالمصحف یا خدایخانه، ساختمانی مربع شکل با دری آهنی ‎است که درست در وسط حیاط مسجد عتیق بنا شده؛ چهار طرف آن ستون‎های دوّار مقرنس‎کاری شده قرار دارد که از چهار سو سقف را نگه‎داشته‎اند. دور تا دور بنا کتیبه‎ای سنگی دیده می‎شود که اشعاری در وصف قرآن روی آن حک شده و نمونه بی‎نظیری از هنر خطاطی اسلامی را به نمایش گذاشته است.

این ساختمان برای کتابت و نگهداری قرآن ساخته شده‎است، مکانی برای خطاطان و حافظان قرآن. هنگامی که قرآن توسط خطاطان نگارش می‎شد، حافظان، به تلاوت آیاتی می‎پرداختند تا برکت، هر چه بیشتر جاری شود. جالب است بدانید گفته‎ می‎شود حافظ شیرزای در شب‎های جمعه به این مکان می‎آمده و به تلاوت قرآن می‎پرداخته است. ‎ در واقع آنچه از شنیده‎ها بر می‎آید این مکان عبادتگاه حافظ بوده است.

حرف آخر

اگر شما همراهان گرامی سفری حتی کوتاه به استان فارس داشتید، پیشنهاد می‎کنیم حتما بازدید از مسجد نصیرالملک و مسجد عتیق شیراز را در فهرست دیدنی های خود قرار دهید.

برای خواندن مطالب بیشتر در مورد زیبایی‎های ایران و جهان به بخش گردشگری  در مجله دلتا مراجعه کنید.