رصدخانه های ایران جزء قدیمی‌ترین و معروف‌ترین رصدخانه های دنیا هستند که از قرن‌ها پیش تا امروز میزبان علاقه‌مندان به نجوم شده‌اند. در این مقاله از دلتا مگ به معرفی چند مورد از بهترین رصدخانه های ایران خواهیم پرداخت.
رصدخانه های ایران
آسمان برای ما موجودات خاکی همیشه مملو از رازهای سربه‌مهری بوده که برای کشف کردن آنها هر کاری کرده‌ایم. گاهی به آسمان سفر کرده‌ایم، گاهی رباتی به آسمان فرستاده‌ایم یا در گذشته‌های خیلی دور از روی زمین ستارگان را رصد کرده‌ایم. برای رصد کردن ستاره‌ها رصدخانه‌ها را ساخته‌ایم، تلسکوپ ساخته‌ایم و شروع به جست‌وجو و پرواز میان ستاره‌ها کرده‌ایم. ساخت رصدخانه در ایران هم از قدمت بسیار زیادی برخوردار است. رصدخانه های ایران از قرن‌ها پیش وجود داشته‌اند و به مرور زمان بر تعداد آنها افزوده شده است. در ادامه مطلب به چند مورد از رصدخانه های معروف، قدیمی و پیشرفته ایران اشاره خواهیم کرد.
اولین رصدخانه در ایران توسط چه کسی ساخته شد؟
اولین و بزرگ‌ترین رصدخانه ایران رصدخانه مراغه است که قدمتی حدود ۷ قرن دارد. این رصدخانه هفتصد‌ساله توسط خواجه نصیرالدین طوسی تاسیس شد که بعد از گذشت این همه سال همچنان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رصدخانه ایران است.
بزرگ‌ترین رصدخانه دانش‌آموزی ایران کجاست؟
در روستای گورک سادات، روستایی که در ۳۰ کیلومتری شهر بوشهر واقع شده است، رصدخانه‌ای قرار گرفته که متعلق به آموزش‌وپرورش است و نام آن را رصدخانه مهر بوشهر گذاشته‌اند. در این رصدخانه که مجهز به یک تلسکوپ «اشمیت کاسگرین» ۱۶ اینچی است می‌توان ۱۴۵ هزار جرم آسمانی را رصد کرد. رصدخانه مهر گنبدی به قطر شش متر دارد و به‌عنوان بزرگ‌ترین رصدخانه دانش‌آموزی ایران شناخته می‌شود.
مدرن‌ترین و پیشرفته‌ترین رصدخانه ایران کجاست؟
ایران در بسیاری از صنایع و نیز علوم مختلف در جهان می‌تواند حرفی برای گفتن داشته باشد. علم نجوم نیز یکی از این علوم جذاب و دوست‌داشتنی است که ما توانسته‌ایم قدم‌های بزرگی برای گسترش آن و کشف اسرار آسمان برداریم.
رصدخانه کاسین که در ارتفاع ۱۷۰۰ متری از سطح دریا در شهر خرم آباد در سال ۱۳۹۳ ساخته شده است، پیشرفته‌ترین رصدخانه خاورمیانه است. این رصدخانه دارای شانزده تلسکوپ پیشرفته و مدرن و سه آسمان‌نما است که یکی از آنها ثابت و دیجیتالی و دوتای دیگر متحرک هستند. رصدخانه ملی ایران نیز یکی دیگر از رصدخانه های مدرن و بسیار پیشرفته کشور است.
بزرگ‌ترین تلسکوپ ایران در کدام رصدخانه قرار گرفته است؟
در رصدخانه ملی ایران تلسکوپی با آینه ۳.۴ متری واقع شده است که آن را به‌عنوان بزرگ‌ترین تلسکوپ ایران و حتی بزرگ‌ترین تلسکوپ غرب آسیا می‌شناسند. رصدخانه ملی ایران در ۳۳ کیلومتری جنوب غرب کاشان و در ارتفاع ۳۶۰۰ متری قله گرگش که دومین قله مرتفع رشته‌کوه کرکس است، واقع شده است.
بهره‌برداری این رصدخانه با تلسکوپ پیشرفته خود در سال ۱۴۰۰ انجام شد. تلسکوپ این مجموعه به‌محض شروع به کار تصاویری از جفت کهکشان آرپ-۲۸۲ در فاصله ۳۲۰ میلیون سال نوری را شکار کرد و این‌گونه تحسین بسیاری از فعالان حوزه نجوم را برانگیخت.
بزرگ‌ترین رصدخانه فعال ایران کدام است؟
کارشناسان نجوم بر سر این حقیقت که مدرن‌ترین رصدخانه ایران کدام است، گاهی دچار شک و تردید می‌شوند. به گفته کارشناسان رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی در تبریز نیز یکی از مدرن‌ترین رصدخانه های ایران است. علاوه بر این رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی در تبریز بزرگ‌ترین رصدخانه فعال ایران است که با تلسکوپ‌های ۴۰ و ۶۰ سانتی‌متری و دو گنبد خود در حال رصد آسمان، ستاره‌ها و حتی خورشید است.
سخن آخر
در بین رصدخانه های ایران از قدیمی‌ترین تا مجهزترینشان، در حال حاضر بازدید از بخشی از رصدخانه مراغه به‌عنوان یک جاذبه توریستی و تاریخی امکان‌پذیر است. برای بازدید از سایر رصدخانه های ایران یا باید از اعضای انجمن نجوم ایران باشید اینکه مجوزهای لازم را در اختیار داشته باشید.
