در مطالب قبل به بررسی دو اقدام قضایی در جهت وصول چک بانکی برگشت زده شده پرداختیم . در این مطلب روش سوم وصول این چک ها از طریق اجرای ثبت اسناد و املاک کشور را بررسی میکنیم.
دارنده چک که حق تقاضای صدور اجرائیه را دارد اعم است از کسی که چک در وجه او صادر گردیده یا به نام او ظهر نویسی شده یا حامل چک در مورد چک های در وجه حامل. ضمنا متقاضی اجراییه صرفا کسی نیست که اولین بار به بانک مراجعه می‌کند، بلکه کسی که پس از مراجعه به بانک چک به او منتقل شده است نیز حق تقاضای صدور اجرائیه را دارد.
سوم: اقدام از طریق اجرای ثبت
از آنجا که چک در حکم اسناد رسمی و لازم الاجراست یک روش بهتر و سریع تر برای نتیجه گیری نیز در قانون آمده که اکثر شهروندان از آن بیاطلاع هستند. این روش آن است که دارنده چک برگشتی می‌تواند با مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک در کمترین زمان به نتیجه برسد.
مطابق ماده دو قانون صدور چک، شرط اولیه و اساسی وصول چک از طریق اجرای ثبت، این است که چک باید عهده یکی از بانکهای مجاز کشور ایران یا شعب بانک های ایرانی در خارج از کشور صادر شده باشد. یعنی تنها چکهایی را میتوان به شیوه ثبتی وصول کرد که وجه چک توسط بانک پرداخت شود، نه موسسات مالی اعتباری و صندوق های قرض الحسنه .
مراحل وصول چک بانکی از طریق اجرای ثبت
برای صدور اجرائیه از طریق اداره ثبت، دارنده چک باید مدارک زیر را به همراه داشته و به قسمت اجرای اداره ثبت محلی که بانک صادر کننده گواهی عدم پرداخت در آن قرار دارد، تحویل دهد.
- اصل و فتوکپی مصدق چک بانکی برگشتی
- گواهی عدم پرداخت آن
- کارت ملی متقاضی
- تقاضانامه مخصوص صدور اجراییه
اجراء ثبت در صورتی دستور اجرا صادر می‌کند که مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادر کننده در بانک نیز از طرف بانک گواهی شده باشد.
لازم به ذکر است از طریق اجرای ثبت فقط میتوان علیه صادر کننده یا صاحب حساب تقاضای صدور اجرائیه داشت و سایر امضا کنندگان (ظهرنویس و ضامن) از طریق اجرای ثبت قابل تعقیب نیستند. مسئولیت ظهرنویسان در صلاحیت مراجع قضایی ست.
طبق آئین نامه اسناد رسمی لازم الاجرا در مواردی که صاحبان حساب متعدد بوده و چک به امضا یکی از آنها باشد، اجراییه علیه امضا کننده نسبت به مبلغ چک صادر می‌شود. در این صورت امضاکننده مسئول پرداخت کل مبلغ چک است.
و در صورتیکه چک به وکالت یا نمایندگی از طرف صاحب حساب صادر شده باشد، صادر کننده و صاحب حساب متضامنا مسئول پرداخت وجه چک بانکی بوده و به تقاضای بستانکار اجرائیه علیه آنها بر اساس تضامن صادر می‌شود.
- درخواست اجرای چک های صادره از شعب بانک های ایرانی خارج از کشور در اجرای ثبت تهران به عمل میآید.
دارنده چک بانکی به محض آنکه برای چک اجراییه صادر شد ، این اجراییه به بدهکار ابلاغ می شود و او را موظف می کند ظرف مدت ۱۰ روز نسبت به پرداخت مبلغ مندرج در چک، فراهم نمودن ترتیبات پرداخت و یا معرفی اموال اقدام کند. در صورتیکه صادر کننده ظرف مدت ده روز اقدامات لازم را انجام ندهد ، دارنده چک می‌تواند تقاضای توقیف اموال صادرکننده چک را به اداره ثبت ارائه کند.
اداره ثبت اقدام به صدور اجراییه می‌کند و اجراییه صادره به بدهکار ابلاغ می‌شود و بدهکار ۱۰روز از تاریخ ابلاغ مهلت دارد که بدهی خود را بپردازد و در صورت عدم پرداخت بدهی، اداره ثبت به طلبکار اخطار میدهد که ظرف سه روز طریق وصول طلب خود را اعلام کند. چنانچه طلبکار بتواند اموال قابل بازداشت بدهکار را به اداره ثبت معرفی کند اداره ثبت پس از بررسی اموال مورد نظر، در صورتی که اموال از لحاظ قانونی قابل بازداشت باشند، نسبت به بازداشت آنها اقدام می‌کند و پس از طی مراحل قانونی، اموال را فروش رسانده یا در قبال طلب بستانکار، اموال مذکور را با اخذ حقوق دولت به او واگذار می‌کند.
معایب وصول چک بانکی از طریق اجرای ثبت:
هزینه اقدام از طریق اجرای ثبت، ده درصد مبلغ مورد درخواست است که در مقایسه با هزینه دادرسی دادگستری به مراتب بیشتر است. اگرچه پرداخت ده درصد به عهده مدیون (صادرکننده) چک است، اما در صورتیکه متقاضی موفق به معرفی اموالی از مدیون اجرایی نشود، دایره اجرای ثبت استرداد لاشه چک را منوط به پرداخت این مبلغ توسط متقاضی اجرا می‌کند.
شایان ذکر است با اصلاحات قانون چک در سال ۹۷ که گواهینامه عدم پرداخت بدون نیاز به حکم دادگاه، امکان اجرا از طریق اجرای احکام دادگستری را دارد، عملا وصول چک از طریق اجرای ثبت فاقد توجیه است.
نکته حائز اهمیت این است که اقدام موازی به این معنی که دارنده چک همزمان هم در دادگاه حقوقی و هم در اجراییه ثبت قصد وصول چک برگشتی خود را داشته باشد امکان پذیر نیست. اما اقدام موازی وصول چک همزمان در دادگاه کیفری و اجراییه ثبت امکان پذیر است.
برای مطالعهی بیشتر به نکات حقوقی ملکی، دانستنی های حقوقی ملکی، مجله دلتا مراجعه کنید.
