مجرم در این شرایط مجازات نمی‌شود

به موجب ماده ۹۶ به بعد از فصل یازدهم قانون مجازات اسلامی عواملی به عنوان علل سقوط مجازات بیان گردیده است که در صورت وقوع این علل، شخص مجرم دیگر مجازات نمی‌گردد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع شرایط مجازات نشدن مجرم می‌پردازیم.

عفو

یکی از مواردی که باعث از بین رفتن مجازات می‌شود، عفو مجرم است. عفو به دو مورد تقسیم می‌شود که به آن اشاره می‌کنیم.

عفو عمومی

این عفو طبق قانون و از طریق مجلس شورای اسلامی اعمال می‌شود. عفو عمومی معمولا بعد از بحران‌های سیاسی و اجتماعی و انقلاب‌ها انجام می‌شود.

عفو خصوصی

این عفو که نام دیگر آن عفو رهبری است در برخی مناسبت‌ها و اعیاد مذهبی یا ملی اتفاق می‌افتد. به این‌صورت که رئیس قوه قضاییه اگر بخشش مجرمان را لازم بداند، به مقام رهبری پیشنهاد می‌دهد و اگر رهبر با این پیشنهاد موافقت کند مجرمین مشمول عفو رهبری می‌شوند، که به این عفو، عفو خصوصی می‌گویند.

چه جرایمی هیچ‌گاه مورد عفو قرار نمی‌گیرند؟

قاچاق حرفه‌ای مواد مخدر و قاچاق سلاح و مهمات، جاسوسی، قصاص، سرقت مسلحانه، تجاوز و زنای به عنف، محاربه، اختلاس، ارتشا، آدم‌ربایی، محکومان به جرایم مستوجب حد شرعی اعدام و رجم (سنگسار) که جرمشان با شهادت افراد ثابت شده باشد.

نسخ قانون

نسخ قانون به موردی گفته می‌شود که قانون جدیدی تصویب شود که در آن برخی از رفتارها و مواردی که در قانون قدیم جرم محسوب می‌شدند، در قانون جدید دیگر جرم شناخته نمی‌شوند و مجازاتی ندارند.

گذشت شاکی

تاثیر گذشت شاکی در انواع جرایم:

• جرایم قابل گذشت: جرایم قابل گذشت جرایمی هستند که در آن شروع و ادامه تعقیب و رسیدگی به جرم، به شکایت شاکی و گذشت نکردن وی بستگی دارد. بنابراین اگر شاکی (شکایت‌کننده) گذشت کند از مجرم، تعقیب متوقف شده و مجازات اجرا نمی‌شود.
• جرایم غیرقابل گذشت: یکی دیگر از انواع جرایم، جرم غیر قابل گذشت است که در آن شکایت و گذشت شاکی تاثیری در تعقیب و رسیدگی و اجرای مجازات نداشته و اگر شاکی گذشت کند امکان دارد مجازات صرفا تخفیف یابد.

جنون

زمانی‌که فردی هنگام انجام دادن جرمی مجنون باشد به استناد ماده ۱۴۹ قانون مجازات اسلامی، جنون وی باعث مجازات نشدن وی می‌شود. با توجه به مواد ۱۵۰ قانون مجازات اسلامی و تبصره ۲ ماده ۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری، داشتن جنون هنگام ارتکاب جرم از مواردی است که قرار موقوفی تعقیب صادر می‌شود. (فرد در این حالت مجازات نمی‌شود.)

فوت مجرم

در قوانین کیفری، اصلی به عنوان اصل شخصی بودن مجازات‌ها وجود دارد. این اصل یعنی هر شخصی اگر مرتکب جرمی شود شخصا مجازات می‌شود و فرد دیگری را نباید به جای وی مجازات کرد. بنابراین باتوجه به اصل شخصی بودن مجازات‌ها زمانی‌که فردی که مجرم است فوت می‌کند، تمام مجازات‌های وی نیز از بین می‌رود و هیچ‌کس به‌جای او مجازات نمی‌شود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب آیا ترک منزل توسط زن جرم است؟ مطالعه کنید.