آیا زن می‌تواند اجرت کار خود در خانه را دریافت کند؟

براساس ماده ۳۳۶ قانون مدنی: «هرگاه کسی به حسب امر دیگری اقدام به عمل نماید که عرفا برای آن عمل اجرتی بوده یا آن شخص عادتا مهیای آن عمل باشد، عامل مستحق اجرت عمل خود خواهد بود مگر این‌که معلوم شود قصد عدم تبرع (رایگان انجام ندادن کاری) داشته است.» در این مطلب از مجله دلتا به موضوع اجرت کار زن در خانه می‌پردازیم.

اجرت‌المثل چه تفاوت‌هایی با نفقه دارد؟

در واقع نفقه، همان هزینه‌های زندگی جهت رفع نیازهای متعارف زن است. شوهر در صورت تمکین زن همواره مکلف به پرداخت نفقه او است. اما در اجرت‌المثل باید حتما فعالیتی توسط زن در خانه انجام شود. همچنین آن کار یا فعالیت، حتما به دستور شوهر بوده و زن قصد و نیت انجام رایگان آن را نداشته باشد.

اجرت‌المثل ایام زوجیت به چه معناست؟

اجرت‌المثل ایام زوجیت به معنای بها و قیمت تمامی کارهایی است که زن در خانه شوهر خود انجام داده است. تنها وظیفه زن تمکین از شوهر است. پس در قبال هر کاری که غیر از آن در خانه شوهر انجام می‌دهد تحت شرایطی مستحق دریافت دستمزد و پاداش است.

طبق قانون، هرگاه کسی بر حسب دستور دیگری اقدام به فعالیتی نماید که عرفا برای آن عمل دستمزدی باشد، انجام‌دهنده کار مستحق اجرت عمل خود خواهد بود. مگر این‌که معلوم شود که قصد داشته آن کار را رایگان انجام دهد.

زن هم در زندگی مشترک از این قاعده مستثنی نیست. لذا اگر کاری در خانه شوهر انجام دهد که برای آن عرفا دستمزد پرداخت می‌شود، مستحق دریافت اجرت‌المثل خواهد بود.

در چه شرایطی اجرت‌المثل به زن تعلق می‌گیرد؟

• اگر در ضمن عقدنکاح شرط خلاف آن نشده باشد: طرفین در ضمن عقد می‌توانند شرط کنند که در قبال کلیه کارهایی که زن در خانه انجام می‌دهد از جمله آشپزی، نظافت، نگهداری از بچه ها و غیره مستحق دریافت هیچ‌گونه اجرت و پاداشی نباشد.
•  زن قصد و نیت رایگان انجام دادن کارها را نداشته است: از آن‌جایی که اصولا هیچ شخصی برای دیگری کاری را به رایگان انجام نمی‌دهد و به بیان حقوقی، انجام هر عملی ظاهر در عدم تبرع دارد، بار اثبات این موضوع بر عهده شوهر است.
• کارها شرعا به عهده زن نباشد: همان‌طور که قبلا هم گفتیم وظیفه شرعی و قانونی زن فقط تمکین از شوهر است و زن هیچ وظیفه‌ای در انجام کارهای منزل و نگهداری از فرزندان ندارد. لذا برای انجام آن‌ها می‌تواند درخواست اجرت نماید.
• انجام کارها توسط زن به دستور شوهر باشد: که کلیه کارهایی که زن در زندگی مشترک انجام می‌دهد باید به درخواست شوهر بوده باشد.
• درخواست طلاق توسط شوهر در دادگاه مطرح شده باشد (طرح دعوای طلاق): برای این‌که زن مستحق اجرت‌المثل باشد باید دادخواست طلاق از سوی مرد به دادگاه ارائه شده باشد.
• طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء‌رفتار زن نباشد: اگر طلاق به درخواست مرد و به استناد تخلف زن از وظایف همسری (عدم تمکین) یا ناشی از سوءاخلاق و رفتار زن باشد، دادگاه در صورت اثبات این امر نسبت به پرداخت اجرت‌المثل رای صادر نخواهد کرد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب آیا می‌توان از طلاق توافقی پشیمان شد؟  را مطالعه کنید.