خلع ید
خلع : به معنی رفع / برطرف کردن
ید : به معنی تصرف یا سلطه بدون اجازه بر مال غیر
تعریف قانونی :
خلع ید به دعوایی گفته می‌شود که در آن مالک یک مال غیر منقول (زمین – خانه – ملک) از دادگاه میخواهد که به تصرف غیر مجاز فرد متصرف در ملکش پایان بخشد و ملک را به او برگرداند.
یکی از دعاوی شایع در خصوص املاک که تعداد زیادی از پرونده های قضایی را به خود اختصاص داده خلع ید است. معمولا در برخی از مواردی که خرید و فروش خانه با سند عادی صورت میگیرد، برخی از فروشندگان متخلف بعد از دریافت مبلغ قابل توجهی از ثمن معامله، ملک را به خریدار تحویل نمیدهند. در اینجا تکلیف خریداری که پول را پرداخت کرده و صاحب ملکی هم نشده چیست؟
یا در مواردی که شخص ثالثی بدون اجازه مالک ملک او را تصرف کرده است؛ فرض کنید که شما به مدت یکسال به مسافرت رفتهاید و وقتی برمیگردید، متوجه میشوید که مغازه شما در تصرف شخص دیگری است و بعد از اعتراض، شخص متصرف خود را مالک میداند و حتی با تذکرهای شما حاضر به تخلیه ملک نمیشود.
در این موارد مالک ( کسی که سند مالکیت دارد و مراجع قضایی اسناد او را قانونی میدانند.) باید به شورای حل اختلاف محلی که ملک در آنجا واقع شده مراجعه کند و حتما سند مالکیت آن ملک ( اعم از سند تک برگ یا دفترچهای ) را به آن مرجع قضایی ارائه دهد. در مورد خریدار ملکی که هنوز سند رسمی آن ملک را به هر دلیل دریافت نکرده و چون وجه معامله را پرداخت کرده خود را مالک آن ملک میداند باید ابتدا در دادگاه دعوای اثبات مالکیت، دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی یا … را با توجه به مدارکی که در دست است درخواست کند. و پس از اثبات مالکیت خود با در دست داشتن حکم قطعی مالکیت دعوای خلع ید را در شورای حل اختلاف مطرح کند.
روش رسیدگی به خلع ید:
اول: احراز مالکیت ( یعنی شورای حل اختلاف قبل از اینکه وارد ماهیت خواسته شود به این موضوع که آیا شما مالک آن ملک هستید یا خیر از طریق قانونی مثلا از طریق استعلام ثبتی رسیدگی میکند.)
دوم: تصرفات شخص غاصب (یعنی رسیدگی به اینکه تصرفات فرد متصرف مبتنی بر سند قانونی یا اجازه از طرف مالک بوده است یا خیر)
سوم: اخراج متصرف ( یعنی متصرف را از ملک غصب شده خارج کند و ملک را به مالک برگرداند.)
شایان ذکر است دعوای خلع ید با دعوای تخلیه ید و دعوای تصرف عدوانی کاملا متفاوت است که در مطالب بعدی به بررسی این اختلافات قابل اهمیت که باعث سردرگمی و درماندگی بسیاری از مالکان در مراجع قضایی شده میپردازیم…
برای مطالعهی بیشتر به نکات حقوقی ملکی، دانستنی های حقوقی ملکی مجله دلتا مراجعه کنید.
