عدم توانایی ذهنی چگونه رخ می‌دهد؟

همه افراد این توانایی را ندارند که با بستن چشمان‌شان، تصاویر را در ذهن خود مجسم کنند. در حالی‌که بسیاری از ما این توانایی را اصلاً جدی نمی‌گیریم. اگرچه این موضوع از دهه ۱۸۰۰ میلادی برملا شده، اما هیچ‌گاه بصورت جامع مورد مطالعه قرار نگرفته است. این پدیده به تازگی آفانتازیا(aphantasia) نامگذاری شده است. در این مطلب از مجله دلتا درباره عدم تصویر سازی ذهنی صحبت خواهیم کرد.

عدم تصویرسازی بصری – ذهنی

به گزارش بیگ بنگ، تصور بر این است که عدم تصویرسازی بصری – ذهنی به صورت اختیاری در ۲ الی ۵ درصد از افراد وجود داشته باشد. بر اساس مطالعات اخیر، آفانتازیا به عدم تصویرسازی ذهنی اشاره می‌کند، نَه عدم آگاهی از داشتن تصویرسازی ذهنی درونی. برخی افراد این توانایی را پس از آسیب یا جراحات مختلف از دست می‌دهند. اکنون تحقیقات جدید گویای آن است که افراد مبتلا به آفانتازیا دارای سایر تفاوت‌های شناختی هم هستند.

عصب‌شناس استرالیایی می‌گوید: «ما دریافتیم که پدیده آفانتازیا فقط با عدم تصویرسازی ذهنی ارتباط ندارد. این پدیده با طیف وسیعی از تغییرات در سایر فرایندهای شناختیِ مهم نیز گره خورده است. ما در تحقیقات خود، ۶۶۷ نفر را در پرسشنامه آورده و سوالاتی از آنها پرسیدیم. این پرسشنامه به بررسی معیارهایی از قبیل تصویرسازی، حافظه، رویاپردازی و واکنش در برابر حمله روحی و غیره می‌پردازد.»

افراد مبتلا به آفانتازیا

در این پرسشنامه، از شرکت کنندگان خواسته شد تا به میزان وضوح خاطرات از یک تا پنج امتیاز بدهند. افراد مبتلا به آفانتازیا مشکل زیادی در به یاد آوردن گذشته، تصور آینده و حتی رویاپردازی داشتند.

این نشان می‌دهد که تصویرسازی ذهنی می‌تواند نقش بسیار مهمی در فرایندهای حافظه داشته باشد. افرادی که از آفانتازیا رنج می‌بردند، کمتر خواب می‌دیدند. این افراد خواب‌شان واضح نبود و جزئیات حسی کمتری می‌توانستند به خاطر بسپارند.

یک فرد مبتلا به آفانتازیا تجربه خود را این چنین بیان می‌کند: «وقتی متوجه شدم همه می‌توانند در ذهن خود موسیقی مورد علاقه‌شان را به خاطر آورند و زمزمه کنند، حس خوبی نداشتم. در ابتدا اصلاً نمی‌توانستم این مسئله را درک کنم. توان زمزمه موسیقی در ذهن برای من خارق‌العاده بود؛ شبیه به ترفند یا شعبده‌بازی در تلویزیون.»

اما همۀ افرادی که از آفانتازیا بصری رنج می‌بردند، با مشکل تصور حسی مواجه نبودند. پس این نشان می‌دهد که افراد مختلف تجربه متفاوتی در ذهن درونی‌شان دارند.

پیشنهاد مطالعه: مطلب روش صحیح شارژ باتری موبایل را بخوانید.