پس گرفتن هدایای نامزدی چه شرایطی دارد؟

یکی از انتخاب‌های حساس زندگی هر انسانی، پیدا کردن شریک زندگی برای ازدواج است. دوران نامزدی نیز راهکاری است برای کاهش ریسک انتخاب اشتباه همسر و شناخت بهتر شخصی که قرار است سال‌ها با او زندگی مشترک داشت. از جمله مشکلات عدیده‌ای که افراد پس از بهم خوردن قرار ازدواج یا اصطلاحا نامزدی و نیز طلاق در دوران عقد مطرح می‌کنند، مشکل پس گرفتن هدیه‌­های نامزدی و هدیه‌های دوران عقد که اصولا گران قیمت (مانند حلقه نشان و ازدواج، آینه و شمعدان، سرویس طلا و…) هم هستند. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی شرایط پس گرفتن هدایای نامزدی می‌پردازیم.

ماهیت حقوقی هدایا نامزدی

ماهیت حقوقی هدایای نامزدی با هدایای پس از عقد که از طرف خانم، آقا و یا بستگان به آن‌ها داده می‌شود، تا حدودی متفاوت است. مواد ۱۰۳۷ و ۱۰۳۸ قانون مدنی به ترتیب چنین بیان کرده است که: هر یک از نامزدها می‌تواند درصورت بهم خوردن وصلت منظور، هدایایی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است، مطالبه کند. اگر عین هدایا موجود نباشد، مستحق قیمت هدایایی خواهد بود که عادتا نگه داشته می‌شود؛ مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد.

شرایط پس گرفتن هدایای نامزدی

اگر قبل از عقد نکاح از طرف خانم یا آقا (تفاوتی در هدیه دهنده نیست) یا مادر و پدر آن‌ها هدایایی به طرف دیگر داده شده است، همه آن‌ها قابل مطالبه نیست. بلکه تنها تحت شرایطی، طرف اهدا کننده می‌تواند آن‌ها را مطالبه کند. آن شرایط این‌ها هستند:

• وصلت منظور بهم خورده و قرار نباشد ازدواج صورت بگیرد. در این صورت هدایایی که هریک از طرفین به طرف دیگر یا پدر و مادر او داده است قابل مطالبه و پس گرفتن خواهد بود.
• این هدایا به منظور و در راستای وصلت طرفین و نه به انگیزه دیگری تقدیم شده باشد. (مثلا هدیه‌ای برای تولد یا روابط خانوادگی صرف تقدیم نشده باشد.)
• اگر خود هدایا موجود باشد، خود آن قابل مطالبه و پس گرفتن است؛ اما اگر خود هدیه موجود نباشد، صرفا قیمت هدایایی قابل مطالبه است که طبق عرف نگه داشته می‌شوند. مثلا هدایایی مصرف شدنی که با مصرف خود آن از بین می‌رود (مثل لباس یا عطر) شامل این شرط نمی‌شود.
• قیمت هدایای نگه داشتنی (آن‌هایی که با مصرف از بین نمی‌روند مثل طلا) که از بین رفته‌اند (مثلا گم شده‌اند) درصورتی قابل مطالبه است که هدیه گیرنده از قصد آن‌ها را از بین نبرده باشد.
• ازدواج به خاطر فوت خانم یا آقا بهم نخورده باشد.

بنابراین، اگر هدیه‌های مورد نظر دارای این ویژگی‌ها باشد، قابلیت شکایت برای پس گرفته شدن را دارند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر مطلب طلاق در دوران عقد و نکاتی که باید بدانید! را مطالعه کنید.