سوراخ لایه ازون جنوبگان بسیار عمیق‌تر و وسیع‌تر شده است

در سال ۲۰۱۹، دانشمندان نشان دادند که سوراخ لایه ازون جنوبگان از زمان شروع ردیابی، یعنی سال ۱۹۸۲، به کوچک‌ترین اوج خود رسیده است. اما به‌روزرسانی سال ۲۰۲۰ درباره‌ این ناهنجاری جوّی چشم‌انداز تأمل‌برانگیزی را به‌همراه دارد. در ادامه این مطلب از  مجله دلتا درباره اندازه‌گیری جدید از لایه ازون بخوانید.

اندازه‌گیری‌های جدید ماهواره سنتینل-۵پی آژانس فضایی اروپا نشان می‌دهد که سوراخ ازون دوم اکتبر سال جاری به بیشترین اندازه‌ی خود (حدود ۲۵ میلیون کیلومترمربع) رسیده است. بدین‌ترتیب، این رکورد درکنار سوراخ‌های ازون سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۵ قرار می‌گیرد که به‌ترتیب قله‌های ۲۲/۹ و ۲۵/۶ میلیون کیلومتر‌مربع را ثبت کردند.

علاوه‌بر نوسان‌های سال‌به‌سال، سوراخ لایه‌ی ازون روی جنوبگان هر سال نیز دچار نوسان می‌شود و غلظت ازون درون سوراخ زمانی کاهش پیدا می‌کند ‌که دما در استراتوسفر سردتر می‌شود. وقتی این اتفاق می‌افتد؛ به‌ویژه وقتی ابرهای استراتوسفر قطبی در دمای کمتر از ۷۸- درجه‌ سانتی‌گراد تشکیل می‌شوند، واکنش‌های شیمیایی در حضور تابش خورشیدی مولکول‌های ازن را تخریب می‌کنند.

پروتکل مونترال نقطه‌ عطفی در دستاورهای زیست‌محیطی بشر به‌شمار می‌رود و تولید کلروفلوئوروکربن‌های مضر (CFCها موادشیمیایی هستند که قبلا در مبردها و بسته‌بندی‌ها و افشانه‌ها استفاده می‌شدند) را به‌تدریج متوقف کرد که مولکول‌های ازون را در حضور نورخورشید تخریب می‌کنند.

درحالی‌که اکنون می‌دانیم اقدامات انسانی در برطرف‌کردن سوراخ لایه ازون جنوبگان مؤثر بود، نوسان‌های مداوم دیده‌شده در سال‌های متمادی نشان می‌دهد که روند بهبودی آن طولانی‌مدت خواهد بود. ارزیابی سال ۲۰۱۸ سازمان جهانی هواشناسی نشان داد که غلظت‌های ازون بالای جنوبگان حدودا تا سال ۲۰۶۰ به سطوح نسبتا طبیعی پیش از دهه‌ی ۱۹۸۰ برمی‌گردد. برای تحقق این هدف باید به پروتکل پایبند باشیم.

درحالی‌که حداکثر اوج سال ۲۰۲۰ بزرگ‌ترین موردی نیست که تاکنون ثبت شده است (بزرگ‌ترین مربوط به سال ۲۰۰۰ با سوراخی به وسعت ۲۹/۹ میلیون کیلومترمربع بود)، هنوز درخور‌توجه است و این سوراخ یکی از عمیق‌ترین سوراخ‌هایی محسوب می‌شود که در سال‌های اخیر ثبت شده است.

پژوهشگران می‌گویند رویداد سال ۲۰۲۰ تحت‌تأثیر گردباد قطبی قدرتمندی رخ داده است که پدیده‌ا‌ی بادی است که دمای استراتوسفری بالای جنوبگان را سرد نگه می‌دارد. درمقابل به‌گفته‌ دانشمندان، در آن زمان دمای گرم‌تر سال گذشته باعث ثبت کوچک‌ترین سوراخ ازن در سال ۲۰۱۹ شد.

اگرچه ممکن است مسیر سریعی وجود نداشته باشد و به‌احتمال اوج‌های ترسناک دیگری را در سال‌های پیش ‌رو خواهیم دید، پروتکل مونترال پشتوانه‌ی ما است. اگر آن را رعایت کنیم، روزی به آنجا خواهیم رسید.

بیشتر بخوانید: برای مطالعه بیشتر مطلب «انسان چه مدت بدون آب دوام می‌آورد؟» را بخوانید.