فضاپیمای رباتیک اسیریس رکس (OSIRIS-REx) ناسا یک گام مهم تاریخی برداشت و موفق شد در ساعت ۰۱:۴۲ بامداد چهارشنبه (به وقت تهران) برای نخستین بار طی تماسی کوتاه قطعاتی کوچک از یک سیارک را نمونه‌برداری کند تا بتواند آن‌ها را با خود به زمین بیاورد. قطعاتی که احتمالاً اطلاعات زیادی از شکل‌گیری منظومه شمسی و حیات با خو دارند. ادامه این مطلب را در مجله دلتا بخوانید.
بنو یکی از سیارک‌های منظومه شمسی است که از زمان شکل‌گیری دست‌نخورده باقی مانده است. این سیارک مواد بکر کربنی که عنصر اصلی در مولکول‌های آلی مورد نیاز برای حیات هستند، در خود دارد و به همین علت گزینه مطلوبی برای بررسی پیشینه حیات محسوب می‌شود.
فضاپیمای اسیریس رکس که از سال ۲۰۱۸ (آذر ۱۳۹۷) در مدار سیاک بنو به سر می‌برد، طی چند مرحله به سمت بنو شیرجه زد تا فناوری متفاوت خود را برای نخستین بار محک بزند.
اگرچه این فضاپیما پیش از این به طور آزمایشی مانورهای نزدیک شدن به سطح را انجام داده بود، اما امروز برای نخستین بار با سطح سیارک بنو تماس پیدا کرد. آن هم با فناوری پیشرفته‌ای که معمولاً از یک ربات کاملا خودکار انتظار نداریم. اسیریس رکس با شلیک گاز نیتروژن به سطح بنو ضربه زد تا مقداری از سنگ‌های آن را بلند کند و بتواند با استفاده از بازوی رباتیک TAGSAM آن‌ها را بگیرد.
با توجه به فاصله‌ی زیاد ۳۳۴ میلیون کیلومتری که بنو با زمین دارد، تمام عملیات «لمس و دور شدن» (Touch and Go) به صورت خودکار انجام شد. طبق اعلام ناسا، این عملیات خودکار موفقیت‌آمیز بوده است و اکنون با قرار گرفتن فضاپیما در فاصله امن نسبت به سطح بنو و پس از فرستادن مجموعه‌ای از داده‌های عملیات امروز، باید منتظر بررسی نمونه‌های جمع‌آوری شده باشیم.
با توجه کوچک بودن منطقه نمونه‌برداری نایتینگل (Nightingale) سیارک بنو، عملیات TAG امروز بسیار حساس بود. اما به لطف محاسبات و فناوری‌های دقیق، اسیریس رکس به خوبی از عهده آن برآمد.
اکنون برای تکمیل فرآیند نمونه‌برداری باید عملیات بررسی نمونه انجام شود. کاری که به کمک دو فناوری دیگر به‌کار رفته در فضاپیمای اسیریس رکس انجام می‌شود. اگر نمونه جمع‌آوری شده به میزان مورد انتظار یعنی ۶۰ گرم باشد، در «کپسول بازگردانی نمونه» (Sample Return Capsule) قرار می‌گیرد تا توسط فضاپیمای اسیریس رکس در ۲۴ سپتامبر ۲۰۲۳ (۲ مهر ۱۴۰۲) به زمین بازگردانده شود.
اما اگر نمونه‌ها کافی نباشد، فضاپیما ناگزیر در مدار بنو باقی می‌ماند تا در بار دیگر نمونه‌برداری را انجام دهد. با توجه به کپسول‌های نیتروژن باقی‌مانده، فضاپیمای اسیریس رکس تنها دو بار دیگر می‌تواند این کار را تکرار کند.
گفتنی است نمونه‌برداری از یک سیارک پیش از این هم انجام شده است و فضاپیمای هایابوسا ۱ و هایابوسا ۲ ژاپن نیز پیش از این به ترتیب از سیارک ایتوکاوا و ریوگو نمونه‌برداری کرده‌اند. داده‌های مأموریت‌های این‌چنینی در کنار رصدها و یافته‌های زمینی می‌تواند به بهبود درک بشر از شکل‌گیری حیات کمک کند.
بیشتر بخوانید: اولین نسل از خودروی تسلا رودستر سال ۲۰۱۸ به فضا پرتاب شد و حالا پس از گذشت دو سال به نزدیکی سیاره مریخ رسیده است. مطلب «استارمن و خودروی تسلا رودستر در نزدیکی مریخ» را بخوانید.
