در چه صورت به خویشاوندان نفقه تعلق می‌گیرد؟

اغلب مردم با عنوان نفقه زوجه و حتی فرزندان آشنایی دارند اما نفقه اقارب کمتر مورد بررسی واقع شده است و همین امر ضرورت بررسی آن را هویدا می‌سازد. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی نفقه خویشاوندان و پرداخت آن می‌پردازیم.

منظور از نفقه خویشاوندان چیست؟

بنا به ماده ۱۲۰۴ قانون مدنی، نفقه اقارب با نفقه زوجه تفاوت داشته و صرفا به رفع نیازهای ضروری آن‌ها می‌پردازد، این درحالی است که نفقه زوجه با هدف ایجاد شرایط رفاهی بهتر برای زن در زندگی زناشویی تنظیم شده است.

منظور از خویشاوندان کیست؟

بنا به ماده ۱۱۹۶ قانون مدنی، اقارب، خویشاوندان نسبی است که بعضی از آن‌ها از بعضی دیگر متولد شده باشند. به عنوان مثال پدر، پدر بزرگ و اجداد پدری در خط عمودی و سیر صعودی قرار دارند و فرزند، نوه و نتیجه در خط عمودی و سیر نزولی قرار می‌گیرند. در خصوص نفقه هیچ‌گونه تفاوتی میان اقارب نسبی در سیر نزولی و یا صعودی نخواهد بود. با توجه به متن ماده ۱۱۹۶ قانون مدنی، خویشاوندانی که از هم متولد نشده‌اند قانونا ملزم به انفاق در قبال یکدیگر نیستند. در این خصوص می‌توان به عدم انفاق میان خواهر و برادر یا خاله و خواهرزاده یا عمو و برادرزاده اشاره کرد. پرداخت نفقه در میان چنین افرادی صرفا از روی اخلاق و انسانیت است و هرگز نمی‌توان فردی را در میان اقارب که از یکدیگر متولد نشده اند ملزم به پرداخت نفقه دانست.

شرایط پرداخت نفقه‌ خویشاوندان

اجباری که در هر صورت جهت پرداخت نفقه وجود دارد صرفا در میان روابط زوجین است و پرداخت نفقه اقارب مبتنی بر تجمیع برخی از شروط است. این شروط در مواد مختلفی از قانون مدنی مورد اشاره واقع شده است.

شرط اول: فقر و عدم توانایی مالی نفقه گیرنده: بنا به ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی، کسی مستحق نفقه است که توانایی مالی نداشته باشد و نتواند به‌وسیله‌ اشتغال به شغلی وسایل زندگی خود را فراهم کند.

شرط دوم: استطاعت مالی نفقه دهنده: بنا به ماده ۱۱۹۸ قانون مدنی، کسی ملزم به انفاق است که متمکن از دادن نفقه باشد، یعنی بتواند بدون اینکه از حیث پرداخت نفقه در وضع معیشت خود دچار مضیقه شود، نفقه بدهد. برای تشخیص تمکن باید تعهدات و وضع زندگی شخصی او در جامعه در نظر گرفته شود.

چگونگی مطالبه نفقه اقارب

اگر فردی که با توجه به قوانین فوق ملزم به پرداخت نفقه اقارب شده است از پرداخت نفقه خودداری کند مشمول جرم عدم انفاق به اقارب شده و افراد مستحق نفقه می‌توانند علیه وی دعوی حقوقی و حتی کیفری تنظیم کنند. در این خصوص باید به دادگاه محل اقامت شخصی که باید نفقه دهد رفته و در آن جا پرونده را به جریان بیندازند. در اغلب موارد میزان نفقه اقارب کمتر از بیست میلیون ریال است و به همین علت قابلیت طرح در شورا حل اختلاف را دارد با این حال اگر میزان نفقه بیش از این میزان باشد باید به دادگاه مراجعه کرد.

برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر به چه زنانی نفقه تعلق نمی‌گیرد؟ را مطالعه کنید.