بنا به قانون مدنی می‌توان دریافت حمایت از کودکان و مراقبت از آنان یکی از مهم‌ترین تکالیف والدین در مقابل فرزندان است که تحت عنوان حق و تکلیف حضانت مورد پیش بینی قرار گرفته است و احکام مربوط به آن از جمله حضانت فرزندان قبل از طلاق، حضانت فرزندان بعد از طلاق، حضانت در صورت فوت یکی از والدین و ترتیب ملاقات با فرزند مورد پیش‌بینی قرار گرفته است. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی موانع اجرای حق حضانت می‌پردازیم.
موانع حضانت
به طور کلی زمانی که بحث موانع حضانت مطرح می‌شود، منظور مواردی است که در صورت ایجاد خلل در یکی از شرایط دارندە حضانت، عدم مواظبت از کودک یا ناتوانی در انجام دادن وظایف، حضانت به کلی از پدر یا مادر حضانت‌کننده سلب می‌شود و به دیگری واگذار خواهد شد. اساسا به موجب مادە ۱۱۷۵ قانون مدنی: طفل را نمی‌توان از ابوین و یا از پدر و یا از مادری که حضانت با اوست گرفت؛ مگر در صورت وجود علت قانونی. بنابراین با بروز یکی از موانع حضانت، حضانت از پدر یا مادر دارنده حق اولویت سلب شده و به دیگری منتقل می‌شود و در صورت فوت یا عدم صلاحیت وی، مطابق قواعد واگذاری حضانت از وی سلب می‌شود.
انحطاط اخلاقی
یکی‌دیگر از موانع حضانت، فسق یا انحطاط اخلاقی والدین است. در همین راستا ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی چنین مقرر می‌دارد: هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می‌تواند به تقاضا اقربای طفل یا به تقاضا قیم او یا به تقاضا رییس حوزه قضایی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند. در ادامه این ماده نیز مصادیقی از انحطاط اخلاقی والدین آورده شده است که عبارتند از :
- اشتهار به فساد اخلاق و فحشا
- تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف
- اعتیاد زیان‌آور به الکل، مواد مخدر و قمار
- ابتلا به بیماری‌های روانی با تشخیص پزشکی قانونی
- سوءاستفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشا، تکدی‌گری و قاچاق
البته بر اساس این ماده می‌توان موانع دیگری را نیز برای حضانت بر شمرد که عبارتند از امتناع حضانت کننده از انجام تکالیف قانونی خود، ناتوانی در نگهداری کودک تحت حضانت و همچنین بیماری مسری والدین که بیم سرایت آن به فرزند وجود داشته باشد و به این لحاظ، صحت جسمی کودک به مخاطره افتد.
جنون والدین
از دیگر موانع حق حضانت، می‌توان به جنون یا دیوانه بودن والدین اشاره کرد. علی رغم اینکه در ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی صرفا به جنون مادر به عنوان مانع حضانت اشاره شده است، اما می‌توان آن را وصفی کلی برای لغو حضانت پدر یا مادر مجنون تلقی کرد. به موجب این ماده : اگر مادر در مدتی که حضانت طفل با اوست مبتلا به جنون شود، حق حضانت با پدر خواهد بود.
ازدواج مجدد مادر
بر اساس قانون مدنی، یکی‌دیگر از موانع اجرای حق حضانت که خاص مادر است، ازدواج مجدد مادر است. در صورتی‌که مادر در حین به عهده داشتن حضانت کودک به دیگری شوهر کند، حضانت وی قابل سلب شدن است. به موجب ماده ۱۱۷۹ قانون مدنی، اگر مادر در مدتی که حضانت طفل با او است مبتلا به جنون شود یا به دیگری شوهر کند حق حضانت با پدر خواهد بود.
برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر پس گرفتن طلا بعد از طلاق را مطالعه کنید.
