برکه کل گراش لارستان

برکه یا آب انبار

برکه کل گراش یکی از بزرگ‌‌ترین آب‌ انبارهای ایران است که قدمت آن به حدود ۳۰۰ سال پیش و زمان قاجار بر می‌گردد. سقف این آب انبار در زمین ‌لرزه سال ۱۳۳۱ منطقه لارستان به طور کامل فروریخته است. این بنا برای مصارف کشاورزی و آب آشامیدنی مردم ساخته شده بود و هنوز هم کاربرد دارد. برکه کل گراش با شماره ثبت ۳۲۹۲ در تاریخ ۱۳۷۹/۱۲/۲۵ از سوی میراث فرهنگی کشور در شمار آثار ملی به ثبت رسیده ‌است. با بخش گردشگری مجله دلتا همراه باشید.

آب ‌انبار برکه کل، یکی از عجیب‌‌ترین، باشکوه‌ترین و از بزرگ‌ترین آب‌ انبارهای ساخته شده در ایران است. متاسفانه هیچ نشانی از کتیبه یا نوشته‌‌ای بر ساختمان این بنای عجیب وجود ندارد و اگر در گذشته وجود داشته اکنون به طور کامل نابود شده است. این آب‌انبار به همت حاج اسدالله فرزند کربلائی علیرضا گراشی و برادر فتحعلی خان معروف به بیگلر بیگی  سبعه لارستان ساخته و وقف شده است. قطر داخلی برکه ۲۹ متر و ارتفاع آن ۲۱ متر است، براساس اظهارات اهالی تا ۱۲ قد عمق داشته است (هر قد ۱۷۵ سانتی متر).

گنبد این آب انبار طبق روایات شفاهی گذشتگان، بلافاصله بعد از اتمام ساخت، بخاطر بارش باران فرو ریخت که بقایای ان قابل مشاهده است، با این وجود این آب انبار در نوع خود از نظر ساخت و طرز پوشش دادن سقف به قطر ۱۹ متر، که با مصالح سنتی انجام گرفته یک شاهکار مهندسی و معماری به شمار می‌آید.

این برکه، دارای شش ورودی برای وارد شدن آب باران به داخل آب انبار بوده و هر شش ورودی نیز جهت برداشت آب مورد استفاده قرار می‌گرفته و ورودی‌ها همه طاق تیزه‌دار دارند ولی از نظر ابعاد با هم متفاوت اند. محل‌های ورود آب کوچک‌تر است و از کف سایر ورودی‌ها پایین‌تر قرار دارد و در مصالح آن از سنگ تراش استفاده شده و در یکی از درگاه‌ها روی بدنه داخلی، پلکان سنگی جهت پایین رفتن و دسترسی به کف آب انبار تعبیه شده است.

مخزن آن همانند اکثر آب ‌انبارهای موجود، دایره‌‌ای شکل بوده و مصالح به کار رفته در آن از ساروج است. این نکته قابل توجه است که برای آسان‌تر شدن آب کشی از آن، قطر ته آب ‌انبار، به اندازه حدود یک متر بیشتر از قطر بالای آن تعبیه شده است. دیوار بدنه (شاوره)  روی کف درگاه‌‌های ورودی، دارای قطر ۱.۲ متر و با افزایش ارتفاع و شروع قوس گنبدی به ۲ متر می‌‌رسد. همچنین طاق‌های سردرها و دهنه‌‌های آب‌ انبار که به شکل تیزه‌‌دار هستند، با مصالح سنگ و ملات گچ ساخته شده است و فقط طاق‌‌های مجراهای ورودی و خروجی آن که مانند دیگر طاق‌ها تیزه‌دار اند. سنگ پله‌‌های این‌ آب انبار، در قسمت شمالی بدنه قرار دارد.

بیشتر بدانید: برای آشنایی بیشتر با مطالب گردشگری “نارنجستان قوام، یادگار دوره قاجار در شیراز” را مطالعه کنید.