سلب حضانت چیست و در چه مواردی اتفاق می‌افتد؟

در برخی موارد دیده شده است که اشخاص صلاحیت لازم برای سرپرستی طفل را ندارند و حضانت فرزندان توسط این اشخاص با صدمات جسمی و روحی فراوانی برای کودک همراه بوده است. به همین دلیل قانونگذار به بیان شرایط سلب حضانت پرداخته و مصادیقی از سلب حضانت به دلیل عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی والدین را پیش بینی کرده است. در این نوشتار از مجله دلتا ابتدا سلب حضانت از دارنده آن را توضیح داده و در ادامه مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی والدین را مطرح خواهیم کرد.

سلب حضانت از دارنده آن

در ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی که در سال ۱۳۷۶ اصلاح شده است، در خصوص سلب حضانت از کسی که سرپرستی را بر عهده دارد چنین پیش بینی شده است: «هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می‌تواند به تقاضای نزدیکان طفل یا قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی، هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند».

در ادامه این ماده نیز مصادیقی از عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی هر یک از والدین مطرح شده است که به این موارد می‌پردازیم:

شرایط سلب حضانت از والدین

در چه مواردی و به چه دلایلی، می‌توان حضانت فرزند را از پدر یا مادر سلب کرد؟ در پاسخ به این سوال، قانون مدنی، برخی از مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی والدین را نام برده و در صورت وجود یک یا چند مورد از مصادیق ذکر شده در قانون، قاضی می‌تواند حکم به سلب حضانت از دارنده آن صادر کند. مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی والدین مطابق ماده ۱۱۷۳ شامل موارد زیر است:

• اعتیاد زیان‌آور به الکل، مواد مخدر و قمار
• اشتهار به فساد اخلاق و فحشاء
• ابتلا به بیماری‌های روانی با تشخیص پزشک قانونی
• سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضداخلاقی مانند فساد و فحشاء، تکدی‌گری و قاچاق
• تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف

نکته قابل ذکر در خصوص این ماده این است که مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی مذکور در این ماده حصری نیستند؛ بلکه قانونگذار از باب نمونه مواردی را بیان کرده است. بنابراین ممکن است که قاضی موارد دیگری را نیز مشمول این حکم قرار داده و به موجب آن، حکم به سلب حضانت از دارنده آن صادر کند که ملاک آن، به خطر افتادن مصلحت‌ کودک است.

در واقع، اینکه چه مواردی از مصادیق عدم مواظبت و یا انحطاط اخلاقی محسوب می‌شوند با قاضی است. به علاوه اینکه، این قاضی است که تعیین می‌کند رفتار یا وضعیتی را می‌توان از جمله دلایل عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی به شمار آورد یا خیر.

پیشنهاد مطالعه : برای آشنایی با دانستنی‌های حقوقی بیشتر “نفقه فرزند بر عهده کیست؟” را مطالعه کنید.