کلاهبرداری از جمله جرائمی است که در اثر اعتماد به افراد سودجو اتفاق می‌افتد. امروزه با توسعه و پیشرفت تکنولوژی راه‌های کلاهبرداری پیچیده‌تر و به همان اندازه اثبات کلاهبرداری نیز سخت‌تر و دشوارتر شده است. با این حال قوانین کیفری کشور، شرایط مشخصی برای اثبات جرم کلاهبرداری تعیین کرده که در مجله دلتا به آن‌ها پرداخته شده است.
تعریف کلاهبرداری
جرم کلاهبرداری هنگامی رخ می‌دهد که شخصی با توسل به دروغ و یا استفاده از وسایل و ادعاهای غیرواقعی مالک را فریب داده تا مال خود را با رضایت، در اختیار او قرار دهد.
اثبات جرم کلاهبرداری
۱. مالباخته باید اثبات کند، کلاهبردار با استفاده از ادعاهای دروغ و یا استفاده از وسایل و لوازم غیرواقعی، وی را فریب داده است. به عنوان مثال کلاهبردار به دروغ خود را پزشک، مهندس ساختمان و یا کارمند دولت و… معرفی کند. این مرحله یکی از سخت‌ترین مراحل اثبات کلاهبردار بودن شخص است چرا که اثبات حرف‌های دروغین بدون داشتن شاهد کار بسیار سختی است.
۲. شخص متقلب پس از فریب افراد، مال آن‌ها را در اختیار خود قرار می‌دهد. در نتیجه مالباخته باید، بردن مال توسط کلاهبردار را ثابت کند.
بنابراین مالباخته باید دو مورد را برای اتهام کلاهبرداری در دادگاه اثبات کند.
- ضرر و زیانی که به مالباخته وارد شده است.
- منتفع شدن کلاهبردار از بردن مال نیز باید ثابت شود.
در صورتی که به هر دلیل این دو مورد در دادگاه ثابت نشود، نمی‌توان به کسی اتهام کلاهبرداری وارد کرد.
شرایط تحقق کلاهبرداری
۱. برای تحقق جرم کلاهبرداری لازم است اقداماتی فریبکارانه از سوی کلاهبردار انجام شود. به عنوان مثال شخصی در هنگام فروش خانه خود معایب آن را به خریدار نمی گوید و خریدار پس از خریدن ملک متوجه خرابی و معایب می‌شود. در این صورت نمی‌توان فروشنده را کلاهبردار نامید. زیرا در این مثال نگفتن حقیقت، دلیل بر دروغ گفتن نیست. حتی اگر فروشنده به طور عمد ایراد ها را بیان نکرده باشد.
۲. وسایل و ادعایی که کلاهبردار برای فریب مالباخته استفاده کرده، غیرواقعی باشد.
۳. مالباخته در صورت ناآگاهی از اقدامات متقلبانه کلاهبردار، فریب او را خورده باشد. بنابراین در صورتیکه شخص از غیرواقعی بودن گفتار و رفتار کلاهبردار، اموالی را به وی بدهد، جرم کلاهبرداری محقق نشده است.
مجازات جرم کلاهبرداری
با توجه به نوع، شرایط وقوع و شدت و ضعف کلاهبرداری، میزان مجازات تعیین شده برای این جرم متفاوت است. اما باید در نظر داشت که در تمام انواع کلاهبرداری اعم از خفیف و شدید، کلاهبردار علاوه بر مجازاتی که در قانون معین شده، باید اصل مال را به صاحبش برگرداند.
مجازات کلاهبرداری شدید
به جرمی کلاهبرداری شدید گفته می‌شود که مرتکب کارمند دولت یا شهرداری‌ها و نهادها و ارگان های اجرایی باشد و یا خود را مامور دولت و موسسات دولتی معرفی کند. همچنین اگر مرتکب برای انجام دادن جرم کلاهبرداری، عموم مردم را از طریق وسایل جمعی مثل تلویزیون، رادیو و روزنامه فریب دهد، به این نوع از کلاهبرداری که ضرر و زیان آن به امنیت اجتماعی و اقتصادی جامعه وارد می‌شود، کلاهبرداری شدید می‌گویند. در این صورت مرتکب علاوه بر اصل مال، به حبس از ۲ تا ۱۰ سال و انفصال از خدمات دولتی و پرداخت جزای نقدی محکوم خواهد شد.
مجازات کلاهبرداری ساده
در این نوع جرم، وسعت ضرر و زیان به مراتب کمتر از جرم کلاهبرداری شدیداست و بیشتر در معاملات ساده و متداول میان مردم اتفاق می‌افتد. مجازات کلاهبرداری ساده ، حبس از ۱ تا ۷ سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که دریافت کرده خواهد بود و همچنین کلاهبردار باید اصل مال را به صاحبش برگرداند.
مطلب پیشنهادی : برای آشنایی بیشتر با جرم کلاهبرداری ملکی مطلب “کلاهبرداری ملکی و راه های پیشگیری از آن” را مطالعه کنید.
فتحی
۲۸ بهمن ۱۳۹۸ در ۱۰:۲۷ ق٫ظ