کاخ صاحبقرانیه کجاست ؟

کاخ نیاوران

باغی بزرگ در حدود ۱۱ هکتار، در شمال تهران در میدان شهید باهنر (میدان نیاوران) وجود دارد. مجموعه کاخ نیاوران در این باغ شکل گرفته. بناهایی در کنار یکدیگر که یادرگار دوران قاجار و پهلوی است. از آنجا که دهکده نیاوران آب و هوای خوبی داشت ییلاقی برای شاهان قاجار بود. فتحعلی‌ شاه قاجار برای تفریحات تابستانی، دستور داد در نیزاری خارج از شهر تهران باغی بسازند از آنجا که این باغ به جای نیزار ایجاد شد، آن را «نی‌آوران» نامیدند که بعداً به نام باغ «نیاوران» مشهور شد.

محمد شاه نیز در همین باغ بنای کوچکی بنا کرد و پس از وی، ناصرالدین شاه «کاخ صاحبقرانیه» را در باغ نیاوران ساخت؛ و در نهایت آخرین بنایی که شاهان قاجار در باغ نیاوران ساخته شد، مشهور به کوشک احمدشاهی است.

در زمان حکومت پهلوی دوم، کاخ نیاوران با سبکی مدرن برای سکونت وی و خانواده‌اش تغییر کرد؛ اکنون در محوطه نیاوران، کاخ اختصاصی نیاوران و موزه‌ پارچه و لباس‌های سلطنتی، کاخ صاحبقرانیه و موزه‌ حوضخانه، کوشک احمدشاهی، موزه‌ جهان‌ نما، کتابخانه اختصاصی، موزه‌ خودرو های اختصاصی کاخ نیاوران، باغ کتیبه‌ ها و گلخانه‌ قرار دارند.

معنی صاحبقرانیه

حاج علیخان حاجب الدوله مامور ساخت عمارت صاحبقرانیه در باغ نیاوران بود. او این عمارت را با خوابگاه، اندرون و حرمسرا بنا کرد. جالب است بدانید خود مجموعه حرمسرا دارای چهل تا پنجاه ساختمان بود که باز هر یک از این ساختمان ها دارای چهار اتاق و یک ایوان که ویژه یک یا دو تن از همسران شاه بود. در زمان مظفرالدین شاه و احمدشاه تعداد حرمسرا ها کمتر شد و با آمدن رضاخان، کلاً صاحبقرانیه مدتی به دست فراموشی سپرده شد.

رضاخان کاخ های متعددی در سعدآباد ساخت اما در زمان ازدواج محمدرضا پهلوی با فوزیه، صاحبقرانیه را برای پذیرایی از میهمانان آماده کرد. دیوار میان دیوانخانه و حرمسرا و عمارت های دور کاخ خراب و مبلمان کاخ عوض شد. فرش های گران بهای کاخ گلستان را به این مکان آوردند و برای تزیین دیوارها، کاغذ مخصوص اروپایی استفاده کردند پارچه پرده ها و مبل ها را یک طراح خارجی تعویض کرد و خلاصه اینکه هشت ماه زمان برد تا گروهی از طراحان و نقاشان و مهندسان این کاخ را برای میهمانان آماده کنند. اما جالب است بدانید در زمان پهلوی دوم، تمام این تزئینات داخلی یک بار دیگر تغییر کرد.

بنای کاخ صاحبقرانیه

تالار آینه یکی از زیباترین بخش‌ های این کاخ است و درست وسط آن قرار دارد. آیینه کاری‌ های بسیار با شکوهی دارد. در زمان محمدرضا پهلوی با تغییرات اساسی که داخل بنای صاحبقرانیه انجام شد، طبقه اول یعنی حوضخانه برای پذیرایی از میهمانان و طبقه دوم به عنوان دفتر کار شاه مورد استفاده قرار گرفت.

• سرای غربی

  این فضا قسمت های اداری و اتاق ها را در خود جای داده است. دو تابلوی بزرگ طرفین، شاهزادگان قاجار را به تصویر کشیده اند و عکس امیر کبیر که در تابلویی جدا و مینیاتوری، کار شده است. چندین تابلو نقاشی دیگر را هم آنجا خواهید دید. همچنین گلدان هایی که آنها هم مربوط به دوره قاجار و پهلوی هستند. عکاسخانه و اتاق مذاکرات هم در این قسمت قرار دارند.
  

• تالار آینه کاخ صاحبقرانیه

  در این تالار، هنر آینه کاری ایرانی با شکوه فراوان در برابر دیدگان همه قرار داده شده است؛ از سویی آن را تالار جهان نما نیز می‌نامند چرا که در آن زمان می‌شد از پنجره های این قسمت، کل تهران را در یک قاب دید. آینه کاری های ظریف و دیدنی این تالار از زمان ناصر الدین شاه آغاز شد و در زمان مظفرالدین شاه به پایان رسید، آینه کاری های ظریف با گچبری های هنرمندانه و ارسی های چشم نواز که این تالار را بسیار با شکوه جلوه می‌دهد. در شاه نشین شمالی این تالار هم میز کار محمدرضا پهلوی قرار دارد. امضای فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه هم در همین تالار به انجام رسید.
  در چهار طرف این تالار چهار اتاق وجود دارد که هر کدام کاربرد مخصوص خود را داشتند. اتاق منشی، دندانپزشکی، حمام و سرویس بهداشتی، اتاق هدایا.
  

• سرای شرقی

  در این بخش هم مانند سرای غربی اتاق هایی وجود دارد و راه پله ای با طراحی زیبا که به در خروجی کاخ می‌رسد. تابلو های متعددی در آن آویخته شده مربوط به نقاشانی به نام هستند. اتاق مذاکرات خصوصی، اتاق نشان ها و مدال ها، اتاق انتظار سفرا، اتاق استراحت نیم روزی هم در این قسمت واقع شده است.

• حوضخانه

  طبقه زیرین کاخ صاحبقرانیه حوضخانه است. در اتاق های این بخش نیز انواع تزئینات چشم نواز به کار رفته است. گچ بری ها، ارسی های منحصر به فرد و آثار بی نظیری که این بخش را بعد از تالار جهان نما به زیباترین قسمت های کاخ صاحبقرانیه تبدیل کرده است. حوض، در وسط بنا قرار دارد مبلمان، اطراف آن قرار داده شده. تابلوی حوضخانه صاحبقرانیه اثر کمال الملک هم در این فضا به نمایش در آمده است.

  همچنین در بخشی از دیوار شاه نشین روایت عطار از مجلس شیخ صنعان  روی سنگ کنده کاری شده است. سقف های چوبی این بخش کاملاً منقوش هستند و متعلق به قرن ۱۲ هجری قمری که گویا برای تزئین از شیراز آورده شده اند.
  

چطور به کاخ صاحبقرانیه برویم؟

این کاخ در میدان شهید باهنر (نیاوران) تهران قرار گرفته، در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران اولین کاخی است که با آن روبرو خواهید شد.

*نکته: اگر داخل این کاخ عملیات مرمت در حال انجام باشد، کاخ باز نیست. می‌توانید با مجموعه کاخ نیاوران تماس بگیرید و از بازدید های آن مطلع شوید.

برای دسترسی باید به تجریش بروید و سپس می‌توانید با استفاده از وسایل نقلیه عمومی به نیاوران برسید.

مترو: با استفاده از مترو می‌توانید ابتدا به تجریش  و از آنجا با تاکسی و اتوبوس به نیاوران بروید.

اتوبوس: خط بی آر تی راه آهن – تجریش را سوار شوید و باز از تجریش با وسایل نقلیه عمومی به نیاوران بروید.