فضولی ملکی موقوف! (بخش دوم)

فضولی ملکی! در بخش دوم از این مطلب قصد داریم پیرامون عنوان تصرف عدوانی و چگونگی ارتکاب فضولی ملکی در تصرف عدوانی مطالبی را به تفصیل بررسی کنیم.

قبل از اینکه ازتصرف عدوانی بگوییم ابتدا بهتر است به تعریف آن بپردازیم. تصرف که در اصطلاح حقوقی ید ( دست )گفته می‌شود عبارت است از تسلط و قدرتی که شخص  نسبت به مالی دارد حال یا خودش به‎طور مستقیم به مال تسلط پیدا کرده یا توسط فرد دیگری تسلط یافته است.

تصرف در واقع نحوه‎ی دست‎یابی افراد به اموالشان را بیان می‎کند که برای تشخیص آن ضابطه‎ی مشخصی وجود ندارد بلکه با توجه به عرف جامعه و اصول حقوقی موجود دراین زمینه می‎توان به آن پی برد. قاعده مهمی که در اصول حقوقی  برای این کار می‎توان از آن استفاده کرد این است: استیلا و سلطه فرد بر شئ، مثبت مالکیت آن شخص است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.

یعنی هرکس مالی را در دست دارد او را مالک آن می‎دانیم مگر این که بتوانیم ثابت کنیم که فرد مالک آن چیز نیست. مثلا ثابت کنیم این ملک از طریق مالک واقعی آن به دست این فرد نرسیده و میل و اراده‎ی مالک در مالکیت این فرد دخالت نداشته. در واقع چنین فردی به نحوی فضولی ملکی کرده و از این طریق اختیار ملک را بدست آورده است.

نکته‎ای دیگر که در تصرف عدوانی باید گفت این است که: مطابق با یکی دیگر از اصول حقوقی؛ هیچ مالی را از تصرف صاحب آن نمی‌توان بیرون کرد مگر به حکم قانون. یعنی هیچ کس حق نداردکه اموال دیگران را از سلطه و اختیار آنها خارج کند مگر اینکه به طور قانونی و با شرایطی که در قوانین آمده است این کار را انجام دهد.

اگر این کار را با  آگاهی و استفاده از قدرت شخصی با زور و ستم انجام دهد متصرف عدوانی است و اگر از روی بی اطلاعی و ناآگاهانه این کار را کرده باشد قانون اورا در حکم غاصب می‎داند ومانند یک غاصب با او برخورد می‎کند. مثل زمانی که ملکی را با وکالت‎نامه از طرف مالک خریده‎ایم  و پس از مدتی متوجه می‎شویم که این وکالت‎نامه جعلی بوده و در واقع  فروشنده از طرف مالک وکیل نبوده  بنابراین ملک از طریق قانونی و با اراده‎ی مالک اصلی به ما واگذار نشده است.

در واقع چنین فروشنده‎ای مرتکب معامله‎ی فضولی شده (که ما آن را در مزاح  فضولی ملکی نامگذاری می‎کنیم ) و طبق قانون  با شکایت شاکی به جرم فروش مال ‎غیر تحت تعقیب کیفری قرار خواهد گرفت .قانونگذار، با ما نیز به عنوان خریدارچنین ملکی همانند یک غاصب برخورد کرده و تحت پیگرد قرار می‌دهد.

نکته‎ی دیگر و آخرین نکته‎ی مهم که از تصرف عدوانی باید بدانید اینکه همه‎ی موارد گفته شده  فقط مربوط به مال غیر منقول مثل: خانه، زمین، باغ و  ویلا  است بنابراین شامل  اموال  منقول نظیر خودرو، ماشین‎های صنعتی و حیوان نمی‎شود.

البته ناگفته نماند قانونگذار، حقوقی را که افراد در این نوع اموال ممکن است داشته باشند (مثل حق عبور از ملک دیگران ) را دارای آثار حقوقی دانسته که در یک بخش جداگانه به بیان آنها می‎پردازیم.

برای دیدن مطالب بیشتر به دانستنی های حقوقی مجله دلتا مراجعه کنید