چند برداشت کوتاه از «سرقفلی»

«سرقفلی» از آن دست عبارت هایی است که شاید بارها در مجاورات روزمره به گوشمان خورده است بدون آن که معنای روشنی از آن در ذهن داشته باشیم. در سال های اخیر، حجم زیادی از پرونده‌های حقوقی مطرح در مراجع قضائی در حوزه موضوع رابطه مالک ومستاجر با بحث«سرقفلی» پیوند خورده است.

به گزارش مجله دلتا، در تعریفی ساده از سرقفلی و تفاوت آن با «حق کسب و پیشه» می‎توان گفت:

• سرقفلی وجهی است که مالک (خواه مالک عین باشد یا منفعت) در ابتدای اجاره و جدای از مال الاجاره از مستأجر می‌گیرد تا محل را به وی اجاره بدهد. حق کسب و پیشه و تجارت حقی است که به طور تدریجی و به مرور زمان برای مستأجر محل کسب و پیشه و تجارت به وجود می‌آید. درنتیجه بعد از اینکه مستأجر کار و فعالیت کرد و مشتری و اعتبار به دست آورد، حقی برای او به وجود می‌آید که به آن «حق کسب و پیشه و تجارت» می‌گویند.
• در عقد اجاره  باید توجه داشت که روابط موجر و مستاجر  بر ‌اساس کدام قانون و تحت چه‌ ‌شرایطی تنظیم شده است.
•  بر مبنای قانون مالک و مستاجر مصوب سال ۱۳۷۶، هرگاه مالک، ملک تجاری خود را به اجاره واگذار کند می‌تواند مبلغی به عنوان سرقفلی از مستأجر دریافت کند و پس از انقضاء مدت اجاره و تخلیه عین مستاجره ، می‌بایست حق سرقفلی مستاجر را به نرخ و قیمت ‌ روز پرداخت کند.
•  اگر برای این امر‌‌ توافقی بین طرفین وجود نداشته باشد، دادگاه با تعیین کارشناس، قیمت عادله روز را‌ ‌تعیین می‌کند و کارشناس نیز برای تعیین قیمت عادله، مکان تجاری و نحوه استفاده از آن‌ ‌و موقعیت ‌ملک و … را در نظر میگیرد. چنانچه هر یک از طرفین نسبت به نظر کارشناس اعتراض ‌داشته باشند ، می‌توانند از دادگاه تقاضای ارجاع امر به هیات سه نفره از کارشناسان‌ را نمایند.
• چنانچه مالک سرقفلی نگرفته باشد‌ ‌ولی مستاجر با دریافت سرقفلی مغازه را به دیگری ‌اجاره دهد پس از پایان مدت اجاره‌، ‌مستاجر دوم حق مطالبه سرقفلی را از مالک ندارد و  با پایان مدت ‌اجاره مکلف است مغازه‌ ‌را تخلیه کند و اگر مدعی حقی است باید به کسی که ملک را از او اجاره کرده، ‌رجوع ‌کند.
• چنانچه مستاجر حق انتقال به غیر را‌ ‌نداشته باشد با پرداخت سرقفلی به مالک باز هم حق ‌انتقال به غیر نداشته و پس از‌ ‌پایان مدت اجاره باید مغازه را تخلیه کند. در این فرض که مستاجر سرقفلی را  به مالک پرداخته‌، ‌مالک باید هنگام تخلیه به نرخ عادله روز به او سرقفلی بدهد.‌

**برگرفته از گفتگوی «علی شاه صاحبی» وکیل پایه یک دادگستری با باشگاه خبرنگاران جوان