نخل گردانی دیده‌اید؟(+ویدئو)

نخل‌گردانی یکی از قدیمی‌ترین مراسم مذهبی مرتبط با عاشورا به شمار می‌رود. نخل جعبه‌ای چوبی به شکل سرو است که ایرانیان اعتقاد دارند نمادی از تابوت امام حسین (ع) به شمار می‌رود. از این رو احترام ویژه‌ای برای آن قائل هستند. نخل گردانی به عنوان میراث ناملموس به ثبت ملی رسیده است. با مجله گردشگری دلتا همراه باشید تا درباره این آئین سنتی که هر ساله گردشگران زیادی را به سوی خود می‌کشاند، بیشتر بدانید.

قدیمی‌ترین نخل ایران

قدیمی‌ترین نخل ایران در یزد و در کنار تکیه امیرچخماق قرار دارد. هر ساله در محرم، در حالی که سیاه‌پوش شده بین عزاداران گردانده می‌شود. نخل گردانی یزد یکی از مشهورترین نمونه‌های آن در ایران است. همچنین در بسیاری از شهرها و روستاهای ایران این رویداد برگزار می‌شود. نخل گردانی روستای تاریخی ابیانه نیز هر ساله گردشگران زیادی را به سوی خود می‌کشاند. در هر شهری نخل را به سبک و سیاق ویژه‌ای می‌آرایند. با این حال، کلیات آماده کردن آن یکی است و تفاوت محسوسی با دیگر شهرها ندارد.

نخل چیست؟

نخل جعبه‌ای چوبی است. می‌تواند به شکل درخت سرو باشد و یا حتی مستطیل. نخل نمادی از تابوت امام حسین (ع) است. پیش از آغاز محرم نخل را آماده می‌کنند و زینت می‌دهند. با پارچه‌های سبز و سیاه آن را می‌پوشانند و با تزئینی‌جات مخصوص آن را می‌آرایند. در اصطلاح یعنی نخل را لباس می‌پوشانند. نخل روی چند تیرک چوبی بزرگ قرار می‌گیرد. به کل فرآیند آماده سازی نخل برای ایام دهه محرم، “نخل بستن ” می‌گویند. امروزه نخل‌ها بیشتر با پارچه‌های کتیبه‌دار چاپی و یا گلدوزی شده تزئین می‌شود.

آداب نخل گردانی

نخل که نمادی از تابوت امام حسین (ع) و یارانش است، حرمت ویژه‌ای دارد. بنابراین با آداب خاصی آن را حرکت می‌دهند. معمولا افراد هر محله یا روستا، در قسمت مشخصی از نخل قرار می‌گیرند و این جایگاه از پیش تعیین شده است.

بعد از آنکه افراد سر جای خود قرار گرفتند، تیرک‌های چوبی را همزمان بلند می‌کنند و نخل از جای خودش حرکت داده می‌شود. معمولا نخل را سه بار در میدانگاهی یا مسجد اصلی شهر یا روستا به حرکت در می‌آورند و سپس آن را با احترام سرجای خودش قرار می‌دهند.

بعد از مراسم محرم، مجدد لباس و تزئینات نخل را خارج می‌کنند تا در محرم سال آینده از آن استفاده کنند. در بعضی نواحی، روسری و شال به نخل تقدیم می‌کنند. این روسری‌ها نذری هستند و برای حاجت روایی به نخل آویزان می‌شوند. برخی از افراد نیز برای تبرک یکی از آنها را بر می‌دارند تا بنا به باورشان حاجت روا شوند.

زیورآلات نخل

در گذشته بر بالای پیشانی نخل آینه‌ای بزرگ یا تمثال حضرت علی (ع) نصب می شد و شمشیرها و سپرهای قیمتی و خوش ساختی هم از آن آویزان می کردند. درون نخل را هم زنگ‌های بزرگی آویزان می‌کردند که هنگام حرکت نخل به دست کودکانی که درون نخل نشسته اند، به صدا در می‌آید و تکان داده می‌شود. امروزه این قبیل تزئینات کمرنگ‌تر از گذشته برای نخل آرایی استفاده می‌شود.

شغل موروثی

نخل بستن شغلی موروثی است و معمولا در خانواده‌ها از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. مهارت بالایی نیز نیاز دارد. به کسی که مسئول نخل بستن و متولی امور مربوط به آن است “بابای نخل” می‌گویند. نخل بندی و حرکت دادن آن در بسیاری از شهرها و روستاهای ایران اجرا می‌شود.