آنچه باید درباره حق سرقفلی بدانید

حق سر قفلی از مواردی است که دانستن درباره آن تقریبا برای همه شهروندان لازم است. گاهی اوقات عدم اطلاع از قوانین و نداشتن اطلاعات حقوقی باعث تضییع حقوق کسی می شود که به قوانین آگاه نیست. از این رو مطالعه قوانین به طور کلی در زندگی برای افراد با منافعی همراه خواهد بود. در این گزارش از مجله‎ی دلتا به برخی از کلیاتی که باید در باره حق سرقفلی بدانیم اشاره می شود:

۱ــ حق سرقفلی از سوی مستاجر به مالک پرداخت می شود؛ البته نه به مستأجــر اول؛ از این رو شهرت تجاری و رونق کسب و اعتبار صنفی که ناشی از عمل مستأجر است در تعیین میزان سر قفلی تأثیری ندارد.

۲ ــ حق سرقفلی ضمن عقد اجاره یا خارج از آن فقط تا زمـــــــان تخلیــــه عین مستأجره در حق مالک تحقق پیدا می کند.

۳ ــ در زمان تخلیه عین مستأجره حق سر قفلی می‎بایست به قیمت عادلانه روزبه مستاجرمسترد گردد؛ حتا اگر مستأجر هیچ گونه فعالیت کسبی نداشته باشد.

توضیح: اینکه استرداد سر قفلی به قیمت عادلانه روز باشد و یا مبلغ اولیه پرداختی در زمان انعقاد عقد اجاره ، تابع توافق طرفین ( موجر و مستأجر ) و یا شروط ضمن عقد است .

۴ – نقل و انتقال حق سر قفلی ضمن منافع مورد اجاره به صورت عادی و رسمی امکان پذیر است.

۵ – شرط تحقق و تکوین حق سرقفلی منوط به قرارداد اجاره نخواهد بود. یعنی مالک پیش از رابطه استیجاری، واجد حق سرقفلی است و از این نظر می‎تواند این حق را به دیگری واگذار کند.

۶ – حق سرقفلی ذاتاً قابل اعراض و اسقاط است.

۷ – درتعیین میزان حق سر قفلی هیچ عاملی غیر ازخواست مالک دخالتی ندارد؛ لذا مالک است که مبلغ سر قفلی را تعیین و اعلام می کند. طرف مقابل مستأجر می تواند بپذیرد و یا پیشنهاد را رد کند.

۸ – حق سر قفلی مربوط به محل معین است.

۹ – حق سرقفلی در تفریط از بین نمی رود.

۱۰ – مشروعیت حق سر قفلی ناشی از احکام اوّلی است.

۱۱ – وفق قانون روابط موجر و مستأجر مصوب ۱۳۵۶ حق سر قفلی برای مستأجر شناخته نشده و آنچه درآن قانون تأیید می شود ، حق کسب و پیشه است.

۱۲ – در قانون روابط موجر و مستأجر مصوب ۱۳۷۶ انتقال سر قفلی از مالک به مستأجر و از مستأجر به مستأجر پیش بینی شده است.

احکام راجع به حق سر قفلی

۱ – هرگاه مالک، ملک تجاری خود را به اجاره واگذار نماید ، می تواند مبلغی را تحت عنوان سر قفلی از مستأجر دریافت کند .

۲ – سر قفلی را مالک ( موجر ) می تواند نگیرد و اگر چنین کرد و ملک خود را اجاره داد نمی تواند بعداً از مستأجر چیزی بابت سرقفلی مطالبه کند و به عبارت دیگر این حق ذاتاً قابل اسقاط است.

۳ – مستأجر هم می تواند در مدت اجاره برای واگذاری حق خود مبلغی را از موجر یا مستأجر دیگر به عنوان سر قفلی دریافت کند . مگر آن که در ضمن عقد اجاره حق انتقال به غیر از وی سلب شده باشد.

۴ – چنانچه مالک سر قفلی نگرفته باشد و مستأجر با دریافت سرقفلی ملک را به دیگری واگذار نماید . پس از پایان مدت اجاره ، مستأجر اخیر حق مطالبه سرقفلی از مالک را ندارد.

۵ – در صورتی که مؤجر به طریق صحیح شرعی سرقفلی را به مستأجر منتقل نمایدهنگام تخلیه، مستأجر حق مطالبه سر قفلی به قیمت عادلانه روز را دارد .سرقفلی ناظر به ملک تجاری است. بنابراین اگر شخصی ملک غیر تجاری را به اجاره بدهد نمی تواند سر قفلی دریافت کند.
توجه
در قوانین روابط موجر و مستأجر مصوب سالهای ۱۳۳۹ و ۱۳۵۶ ذکری از سرقفلی نشده است. قانونگذار در قانون مصوب ۱۳۷۶ حق سرقفلی را به رسمیت شناخته است.

۶ – در صورتی که مستأجر بدون اجازه دادگاه یا موافقت مؤجر، در مواردی که حق انتقال به غیر را ندارد. منافع را به دیگری منتقل کند، در این صورت مستأجر یا متصرف در برابر تخلیه، استحقاق دریافت نصف سر قفلی را دارد.