خود بیمار انگاری چیست؟

شاید برای ما پیش آمده باشد که وقتی به هر طریق خبری درباره بیماری‎های مختلف می‎شنویم، برای لحظه‎ای خود را در شرایط آن بیماری قرار بدهیم و نگران شویم. مبتلایان به اختلال «اضطراب بیماری» یا همان «خود بیمار انگاری» پیوسته نگرانند که مبادا به بیماری خطرناکی مبتلا شده‎اند یا در آینده مبتلا شوند.

در اغلب موارد هیچ علامتی از بیماری در کار نیست، اما فرد حالات طبیعی بدن یا علامتی جزئی را نشانه بیماری‌‌های خطرناک می‌پندارد و حتی اگر آزمایش‌های پزشکی هم مشکل خاصی نشان ندهند، باز هم خیالش راحت نمی‌شود.

در این نوشته به دلایل و علائم افراد خود بیمار انگار می‎پردازیم.

اختلال خود بیمار انگاری چیست؟

خود بیمار انگاری عارضه‌ای بلندمدت است. شدت این عارضه به طور معمول با افزایش سن یا به دلیل استرس، زیاد می‌شود. مشاوره روان‎شناسی و گاهی مصرف دارو در بهبود این اختلال مؤثر است. خودبیمارانگارها بابت سلامتی‌شان به‌شدت مضطربند و با بروز هرگونه علامت جزئی، مثل کمی خستگی و پرش عضلات، فکر می‌کنند که این علائم حتماً از بیماری سختی خبر می‌دهند. علائم جسمی حس‌شده شاید به‌قدری جزئی باشند که در زندگی روزمره فرد تداخل ایجاد نکنند؛ اما همین اضطراب بیماری برای سلب آرامش خودبیمارانگار کافی است.

علامت‎های این اختلال:

فرد خود بیمار انگار همیشه از احتمال ابتلا به بیماری در هول‌ و هراس است و حتی حالات طبیعی بدن را نشانه ابتلا به عارضه‌ای جدی تلقی می‌کند. از جمله نشانه‎های اختلال اضطراب بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دغدغه فکری در مورد احتمال ابتلا به بیماری.
• پرهیز از مردم، مکان‎های عمومی و فعالیت‌های گوناگون به‌دلیل ترس از بیمارشدن.
• خودداری از مراجعه به پزشک به‌دلیل ترس از تشخیص بیماری.
• نگرانی از این‎که مبادا فلان علائم، هرقدر هم جزئی، نشانه ابتلا به عارضه‌ای جدی باشد.
• احساس زنگ خطر در مورد وضعیت سلامتی.
• آسوده‌ خاطر نبودن، حتی وقتی در معاینات یا آزمایش‌های پزشکی مورد خاصی تشخیص داده نمی‌شود.
• نگرانی شدید در مورد احتمال ابتلا به بیماری خاصی که در سابقه خانوادگی فرد وجود دارد.
• نگرانی شدید بابت احتمال بیمارشدن تا جایی‌ که روی عملکردهای روزمره فرد اثر بگذارد.
• مراجعه مداوم به پزشک برای معاینات بالینی.
• حرف‌زدن مداوم از وضعیت سلامتی و بیماری‌های احتمالی.
• جست‌وجوی مکرر در فضای مجازی برای آگاهی از علامت‎های بیماری‌ها.

دلایل ابتلا به این اختلال:

هنوز علت دقیقی برای این اختلال مشخص نشده است. اما برخی عوامل که می‌توانند در بروز خود بیمار انگاری نقش داشته باشند، عبارتند از:

1. باورها: فرد مبتلا هر حالت ناراحت‌کننده یا غیرمعمولی را که در بدنش حس می‌کند، به عارضه‌ای جدی نسبت می‌دهد و در پی شواهدی می‌گردد که بیماربودنش را تأیید کنند.
2. خانواده: فردی که در خانواده‌ای زندگی کرده است که همیشه بیش‌ از حد نگران سلامتی خودشان یا او بوده‌اند، بعید نیست که دچار اضطراب سلامتی شود.
3. تجربه‌های گذشته: اگر فردی در گذشته (مثلاً دوران کودکی) تجربه ابتلا به عارضه‌ای جدی را پشت‌ سر گذاشته‌ باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که بر اثر علامت‎های جسمی فوراً دچار اضطراب شود.

برای خواندن مطالب بیشتر درباره‌ی سلامت روان از مجله دلتا بازدید کنید.